سرویس نام اتریوم (Ethereum Name Service یا ENS)
سرویس نام اتریوم یک سیستم نام‌گذاری متن‌باز، توزیع‌شده و قابل گسترش است که بر بستر بلاک‌چین اتریوم ساخته شده و به کاربران اجازه می‌دهد به‌جای استفاده از آدرس‌های طولانی کیف‌پول یا سرویس‌ها، از نام‌های قابل‌خواندن برای انسان استفاده کنند. این سیستم عملکردی مشابه سامانه نام دامنه (DNS) دارد و راهی امن و غیرمتمرکز برای دسترسی به وب‌سایت‌ها و منابع مختلف با استفاده از نام‌ها به‌جای اعداد فراهم می‌کند. همچنین دامنه‌های ENS به‌صورت توکن‌های غیرقابل‌تعویض (ان‌اف‌تی) در بازارهای ثانویه قابل خرید و فروش هستند و هر دامنه به‌نوعی شناسه کاربر در فضای وب۳ به شمار می‌رود.
مرور کلی
ENS یک سیستم نام‌گذاری و جستجوی باز و غیرمتمرکز است که بر روی بلاک‌چین اتریوم ساخته شده و باعث می‌شود انتقال دارایی‌ها یا دسترسی به وب‌سایت‌ها، قراردادهای هوشمند، آدرس‌های کیف‌پول و دیگر منابع تنها با استفاده از نام‌های ساده امکان‌پذیر شود. به دلیل استفاده از قراردادهای هوشمند اتریوم، این سرویس نسبت به DNS ایمن‌تر، خصوصی‌تر و مقاوم‌تر در برابر سانسور است.
کارکرد اصلی ENS، تبدیل نام‌هایی مانند ‘vitalik.eth’ به آدرس‌های قابل‌خواندن برای ماشین مانند آدرس اتریوم یا دیگر ارزهای دیجیتال، هش محتوا و متاداده‌هاست. همچنین قابلیت «رزولوشن معکوس» را فراهم می‌کند که امکان اتصال متاداده‌هایی مانند نام‌های رسمی یا توضیحات رابط کاربری به آدرس‌های اتریوم را فراهم می‌سازد.
دامنه‌های ENS در قالب توکن‌های غیرقابل‌تعویض مطابق با استاندارد ERC-721 ایجاد می‌شوند و در بازارهایی مثل اوپن‌سی (OpenSea) قابل معامله هستند. علاوه‌بر استفاده به‌عنوان سرویس نام دامنه، کاربران می‌توانند با استفاده از ENS و سامانه ذخیره‌سازی غیرمتمرکز IPFS، وب‌سایت غیرمتمرکز بسازند.
تاریخچه
سرویس نام اتریوم (ENS) در ماه مه ۲۰۱۷ توسط بنیاد اتریوم معرفی شد و توسعه آن توسط نیک جانسون (Nick Johnson) و الکس ون دساند (Alex Van de Sande) از طریق انتشار پیشنهاد بهبود اتریوم شماره ۱۳۷ آغاز شد. این پیشنهاد، پروتکلی را برای تبدیل نام‌های قابل‌خواندن انسانی به شناسه‌های بلاک‌چینی معرفی کرد که به کاربران امکان ثبت دامنه‌های .eth و اتصال آن‌ها به منابع مختلف در شبکه اتریوم را می‌داد. به‌دلیل موفقیت اولیه این پروژه، جانسون کمک‌هزینه‌ای معادل یک میلیون دلار از بنیاد اتریوم دریافت کرد.
در ماه مه ۲۰۱۸، ENS به یک نهاد مستقل تحت عنوان ترو نیمز (True Names Ltd) تبدیل شد. ترو نیمز یک سازمان غیرانتفاعی است که در سنگاپور ثبت شده و فعالیت می‌کند.
فناوری
ENS از دو بخش اصلی تشکیل شده است: رجیستری و رزولور (Resolver). هر دو به‌صورت قرارداد هوشمند در شبکه اتریوم پیاده‌سازی شده‌اند.
رجیستری ENS
رجیستری اطلاعات دامنه‌ها را ثبت می‌کند و شامل یک قرارداد هوشمند است که فهرستی از تمام دامنه‌ها و زیردامنه‌ها را نگهداری می‌کند. اطلاعات اصلی ذخیره‌شده شامل مالک دامنه، رزولور (تبدیل‌کننده نام به آدرس) و مدت زمان کش شدن (TTL) برای هر رکورد در دامنه است. رجیستری، پایه و اساس فرآیند ترجمه نام در ENS به‌شمار می‌رود. همه جستجوهای ENS از اینجا شروع می‌شوند. هر مالک دامنه می‌تواند این اطلاعات را به‌دلخواه خود ویرایش کند.
رزولور
رزولور در سیستم ENS وظیفه دارد آدرس‌های قابل‌خواندن برای ماشین را به نام‌های دامنه برای کاربران ترجمه کند. هر قراردادی که استانداردهای لازم را رعایت کند، می‌تواند به‌عنوان رزولور در ENS عمل کند. برای کاربرانی که نیاز ساده‌ای دارند—مثل نمایش آدرسی که به‌ندرت تغییر می‌کند—رزولورهای عمومی در دسترس هستند.
موارد کاربرد ENS
تراکنش‌های رمزارزی
کاربرانی که به‌طور مرتب با رمزارزها تراکنش انجام می‌دهند می‌توانند یک دامنه ENS را به کیف‌پول رمزارزی خود متصل کنند تا کار با آن آسان‌تر شود. این کار خطر ارسال اشتباه رمزارز به آدرس‌های طولانی و دشوار را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
چندین آدرس
کاربران می‌توانند چند آدرس مختلف را به یک دامنه ENS متصل کنند و از این طریق، رمزارز یا ان‌اف‌تی را از طریق یک دامنه واحد دریافت کنند. به‌دلیل انعطاف در عملکرد، کاربران می‌توانند هم کیف‌پول وب۳ و هم کیف‌پول اتریوم خود را به یک دامنه متصل کنند.
ENS این امکان را فراهم می‌سازد که سرویس‌های مختلف وب در یک نقطه متمرکز شوند. وقتی کاربر آدرس دامنه ENS خود را در مرورگر وارد می‌کند، مستقیماً به وب‌سایت شخصی‌اش هدایت می‌شود. همچنین هنگام استفاده از صرافی یا اپلیکیشن غیرمتمرکز، سیستم به‌طور خودکار آدرس رمزارزی متصل به دامنه ENS را تشخیص می‌دهد.
وب‌سایت‌های غیرمتمرکز
کاربران می‌توانند دامنه‌های ENS را به وب‌سایت‌های غیرمتمرکز، مانند آن‌هایی که در سیستم فایل بین سیاره‌ای (IPFS) میزبانی می‌شوند، متصل کنند. البته این کار نیاز به دانش فنی بیشتری دارد. ENS همچنین توانایی‌های DNS را گسترش می‌دهد و اجازه می‌دهد کاربران نام‌های دامنه‌ای که قبلاً در DNS ثبت کرده‌اند را در ENS نیز ثبت کنند.
برای مثال، افرادی که سایتی با دامنه DNS دارند که رزومه یا مدارک تحصیلی‌شان در آن قرار دارد، می‌توانند آن را به دامنه ENS متصل کنند تا از یک دامنه واحد برای وب‌سایت، آدرس رمزارزی، حساب لینکدین، گیت‌هاب و موارد دیگر استفاده کنند.
تغییرناپذیری
تراکنش‌های مرتبط با ENS تغییرناپذیر هستند، چراکه بر بستر قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند که در بلاک‌چین اتریوم فعال‌اند. تمام رکوردهای ENS مانند داده‌های بلاک‌چین، دائمی و غیرقابل‌تغییر هستند.
درآمدزایی از دامنه‌های ENS
دامنه‌های ENS طبق استاندارد ERC-721 ساخته شده‌اند، یعنی می‌توان آن‌ها را خرید، فروش، انتقال یا حتی به‌عنوان وثیقه برای دریافت وام رمزارزی استفاده کرد. در بازارهای آنلاین مانند اوپن‌سی (OpenSea) یا رریبل (Rarible)، کاربران می‌توانند دامنه خود را به‌صورت ان‌اف‌تی بفروشند یا بخرند. همچنین در سرویس‌هایی مانند ان‌اف‌تیfi، دامنه‌های ENS قابل‌استفاده به‌عنوان وثیقه هستند.
توکن ENS
توکن ENS توکن حاکمیتی سرویس نام اتریوم است و برای تصمیم‌گیری‌های مربوط به پروتکل، از جمله قیمت‌گذاری دامنه‌های .eth و اوراکل قیمت استفاده می‌شود. این توکن از نوع ERC-20 و بر بستر بلاک‌چین اتریوم ساخته شده است. دارندگان این توکن می‌توانند آن را به دائو ENS واگذار کنند تا در فرآیند رأی‌گیری مشارکت داشته باشند.
توزیع توکن
کاربرانی که پیش‌تر دامنه‌ای در ENS ثبت کرده بودند، واجد شرایط دریافت توکن ENS از طریق ایردراپ بودند. این توکن‌ها از ۸ نوامبر ۲۰۲۱ تا ۴ مه ۲۰۲۲ قابل دریافت بودند. در این ایردراپ، ۲۵٪ از کل عرضه توکن میان کاربران توزیع شد.
ساختار کلی توزیع به شکل زیر است:
-
خزانه دائو: ۵۰٪
-
۱۰٪ هنگام راه‌اندازی
-
باقی‌مانده با پرداخت تدریجی در طول چهار سال
-
-
ایردراپ به دارندگان دامنه‌ها: ۲۵٪
-
مشارکت‌کنندگان: ۲۵٪ با پرداخت تدریجی چهار‌ساله، شامل:
-
توسعه‌دهندگان اصلی: ۱۸.۹۶٪
-
یکپارچه‌سازی‌های انتخاب‌شده: ۲.۵٪
-
مشارکت‌کنندگان آینده: ۱.۲۵٪
-
مشارکت‌کنندگان بیرونی: ۱.۲۹٪
-
مشاوران راه‌اندازی: ۰.۵۸٪
-
نگهدارندگان کلیدهای چندامضایی: ۰.۲۵٪
-
کاربران فعال دیسکورد: ۰.۱۲۵٪
-
مترجمان: ۰.۰۵٪
-
تأمین مالی
ENS از سرمایه‌گذاران خطرپذیر استفاده نکرده است. با این حال، از سوی نهادهایی مانند بنیاد اتریوم، بایننس (Binance)، اتریوم کلاسیک لبز (Ethereum Classic Labs)، و پروتکل لبز (Protocol Labs) حمایت مالی شده است.
دائو ENS
دائو ENS ساختاری غیرمتمرکز برای مدیریت پروتکل ENS است. سیستم نمایندگی یکی از اجزای کلیدی این دائو است و به اعضا اجازه می‌دهد تا نمایندگان خود را برای رأی‌گیری انتخاب کنند. اعضای فردی می‌توانند پیشنهادهایی برای بهبود یا تغییر ارائه دهند و دیگران بر آن‌ها رأی بدهند.
با وجود ماهیت غیرمتمرکز ENS و اجرای خودکار بسیاری از فرآیندها، برخی عملیات مانند کنترل قرارداد ثبت دامنه یا مدیریت خزانه به تعامل انسانی نیاز دارند. دائو ENS بر اساس قانون‌نامه ENS فعالیت می‌کند که مجموعه‌ای از اصول الزام‌آور برای تصمیم‌گیری‌های مجاز در این ساختار است.
بنیاد ENS
بنیاد ENS به‌صورت یک شرکت غیرانتفاعی با مسئولیت محدود در جزایر کیمن ثبت شده است. این بنیاد هیچ سهامداری ندارد و بنابراین نمی‌تواند سودی میان اعضا یا مدیران توزیع کند.
سه عضو اصلی تیم ENS به‌عنوان مدیران این بنیاد فعالیت می‌کنند: نیک جانسون (Nick Johnson)، برنتلی میلیگان (Brantly Millegan) و کوین گاسپار (Kevin Gaspar). این افراد مسئول مدیریت روزانه بنیاد هستند. بنیاد تنها یک مدیر دارد، اما مسئولیت نظارت بر عملکرد مدیران برعهده یک ناظر است که باید اطمینان حاصل کند مدیران مطابق با قوانین جزایر کیمن عمل می‌کنند. این نقش توسط سازمانی به نام دی‌اس لیمیتد (DS Limited) از همان منطقه انجام می‌شود.
بر اساس اساسنامه بنیاد، دائو ENS (که در اسناد بنیاد با عنوان “شورا” شناخته می‌شود) قدرت‌های مهمی دارد. دائو می‌تواند:
-
مدیر، عضو یا ناظر جدیدی منصوب یا حذف کند.
-
پذیرش اعضای جدید را به‌طور کامل ممنوع کند.
-
به مدیران دستور دهد بنیاد را منحل کنند و مشخص کند دارایی‌های آن به کدام بنیاد یا مؤسسه خیریه منتقل شود.
حواشی
شرکت ترو نیمز، حامی اصلی سرویس نام اتریوم، از شرکت بزرگ میزبانی وب گوددی (GoDaddy) شکایت حقوقی تنظیم کرد. علت شکایت، فروش غیرمجاز دامنه‌ی eth.link توسط گوددی به شرکت منیفولد فایننس (Manifold Finance) عنوان شد.
بر اساس اسناد دادگاه، شکایت در دادگاه منطقه‌ای ایالات متحده در آریزونا ثبت شد. ترو نیمز ادعا کرد که دامنه‌ی eth.link قرار بود در تاریخ ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۳ منقضی شود، اما گوددی ادعا کرد که این دامنه در ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۲ منقضی شده و در تاریخ ۳ سپتامبر ۲۰۲۲ فروخته شده است.
ترو نیمز از دادگاه تقاضای صدور دستور موقت برای جلوگیری از اقدامات گوددی کرد و همچنین مبلغ ۷۵ هزار دلار خسارت، بدون در نظر گرفتن هزینه‌های وکالت، درخواست نمود.
در تاریخ ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۲، حساب رسمی ENS در توییتر اعلام کرد که دامنه eth.link دوباره آنلاین شده است.
