احتمال بروز خطا به‌صورت ارزشگذاری غیرواقعی عملیات تجاری

يکشنبه ۲۰ مهر ۱۳۹۹ – ۱۲:۵۳ احتمال بروز خطا به‌صورت ارزشگذاری غیرواقعی عملیات تجاری

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرده که ازجمله مشکلات نظام آمار بازرگانی خارجی کشور، احتمال بروز خطا به‌صورت ارزشگذاری غیرواقعی عملیات تجاری و ثبت آن به‌عنوان آمار بازرگانی خارجی است.

به گزارش حوزه پارلمانی خبرگزاری فارس، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «آسیب‌شناسی تطبیقی آمار تجارت خارجی در ایران» آورده است؛ یکی از ابزارهای ضروری برای سیاستگذاری کارآمد در نظام اقتصادی، دسترسی به آمارهای صحیح، به‌‌روز و جامع است. بازرگانی خارجی یکی از حوزه‌‌های مهم اقتصادی است که معمولاً سیاستگذاری در این زمینه با پیچیدگی خاصی همراه است. ازاین‌رو اهمیت دسترسی به آمارهای صحیح، به‌‌روز و جامع در آن دوچندان است. در ایران دستگاه‌های مختلفی در امر تولید و انتشار آمار بازرگانی خارجی دخیل هستند که مهم‌ترین آنها شامل گمرک جمهوری اسلامی ایران، سازمان توسعه تجارت ایران، مرکز آمار ایران، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، هستند.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با نگاهی به تجربیات جهانی عنوان می‌کند که ساختار نظام آماری کشورهای منتخب در زمینه بازرگانی خارجی دارای ویژگی‌‌هایی شامل انتشار آمارهای تجارت خارجی با وقفه کوتاه و برحسب تواترهای کمتر از یک سال (ماهیانه یا حداقل فصلی)، ارائه آمارها در قالب‌‌های مناسب ازجمله اکسل (Excel) و به‌صورت یک داشبورد اطلاعاتی، انتشار داده‌ها برحسب کدهای SITC به‌صورت تفکیک فعالیت به غیر از انتشار داده‌ها در قالب کدهای HS، است.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بررسی نظام آمار بازرگانی خارجی در ایران در مقایسه با تجارب موفق جهانی نشان می‌‌دهد که اگرچه گمرک جمهوری اسلامی ایران از سال 1371 به بعد سابقه مناسبی از ارائه آمارهای تجارت برحسب کدهای HS دارد، اما طبقه‌‌بندی دیگری غیر از این آمارها ارائه نمی‌‌دهد، ضمن آنکه اگرچه بانک مرکزی و مرکز آمار ایران نیز با استفاده از آمارهای خام گمرکی، اقدام به ارائه طبقه‌بندی‌‌های آمار تجارت خارجی برحسب کدهای فعالیت کرده‌‌اند، اما متأسفانه انسجام کافی و سازگاری مناسب در آمارهای مذکور دیده نمی‌‌شود.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه وجود وقفه زمانی مؤثر در ارائه آمارها، یکی از اشکالات نظام آمار بازرگانی کشور است، عنوان می‌کند که در بسیاری از موارد مشخص نیست محتوای آمار ارائه شده با آمارهای مشابه آن، چه تفاوت‌ها یا شباهت‌‌هایی دارد.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از دیگر نقاط ضعف نظام آمار بازرگانی خارجی کشور، عدم استمرار در تهیه و انتشار برخی از آمارهای مفید برمی‌شمرد و تصریح می‌کند که از موارد مهم تفاوت بین نظام آمار بازرگانی خارجی در ایران و تجارب موفق دنیا، شکل، قالب و ساختار ارائه آمارهاست. متأسفانه در این زمینه در ایران ضعف‌‌های جدی وجود دارد. سازمان توسعه تجارت هنوز آمارهای منتشر شده را در قالب فرمت PDF ارائه می‌‌کند که به‌هیچ‌وجه مناسب نیست.

براساس این گزارش اگرچه آمارهای گمرک و مرکز آمار ایران در قالب فرمت Excel در دسترس هستند، اما برای آن هیچ‌‌گونه ساختار بانک اطلاعاتی یا داشبورد اطلاعاتی طراحی نشده است. در این زمینه تنها بانک مرکزی در قالب بانک اطلاعات سری زمانی آمارها را به‌صورتی مناسب ارائه می‌‌دهد. همچنین آمارهای سالیانه گمرک، سازمان توسعه تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی و مرکز آمار ایران هیچ‌‌یک در قالب یک سامانه و داشبورد مناسب اطلاعاتی ارائه نمی‌‌شوند.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌افزاید یکی از موضوعات بسیار مهم در زمینه آمار، وجود اختلاف در اعداد و ارقام منتشر شده بین دستگاه‌های مختلف است. یکی از مصادیق اختلافات آماری، مربوط به طبقه‌‌بندی صادرات غیرنفتی است که توسط گمرک و بانک مرکزی ارائه می‌‌شود. بخشی از این اختلاف نیز ناشی از تفاوت در مأخذ دریافت آمار است که نمونه آن در اختلاف آمار صادرات پتروشیمی ازسوی گمرک و بانک مرکزی قابل مشاهده است. بخش دیگری از اختلافات نیز بین آمار مراجع بین‌‌المللی و آمارهای داخلی است.

براساس این گزارش ازجمله مشکلات دیگر نظام آمار بازرگانی خارجی کشور، احتمال بروز خطا به‌صورت ارزشگذاری غیرواقعی عملیات تجاری و ثبت آن به‌عنوان آمار بازرگانی خارجی است. یکی از عواملی که ممکن است زمینه شکل‌‌گیری خطا را فراهم کند، فرایند ارزشگذاری کالای تجاری در گمرکات است.

به‌طور طبیعی این انگیزه وجود دارد که واردکنندگان برای کاهش میزان پرداخت عوارض و حقوق ورودی ارزش کالای وارداتی را کمتر از میزان واقعی آن اعلام کنند، اگرچه این انگیزه مختص تجار در ایران نیست. درخصوص کالاهای صادراتی نیز می‌‌توان مشابه این وضعیت را البته با شدت به‌نسبت کمتری تعریف کرد. در شرایط عادی خطاهای ناشی از ارزشگذاری غیرواقعی کالاها ممکن است چندان قابل توجه نباشد، اما شرایط خاص اقتصادی مانند آنچه در سال 1397 و بخشی از سال 1398 رخ داد می‌‌تواند انگیزه‌‌هایی را که موجب این خطاها می‌‌شوند، افزایش دهد.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با توجه به یافته‌‌های خود پیشنهادهایی را برای بهبود و توسعه نظام آمار بازرگانی خارجی کشور شامل توسعه و تکمیل نظام آمار بازرگانی خارجی با محوریت سازمان توسعه تجارت ایران، احیای آمارهای مفیدی که قبلاً در زمینه بازرگانی خارجی تهیه و منتشر می‌‌شدند، بازبینی فرایند‌‌های ارزشگذاری گمرکی براساس روش‌‌های نوین در جهت افزایش صحت ارزیابی ارزش حقیقی کالاهای گمرکی و رفع اختلاف بین ارقام و آمارهای ارائه شده توسط دستگاه‌های مختلف مرتبط با تجارت خارجی و یا ارائه توضیحات مستدل برای هریک از اختلافات آماری، ارائه کرده است.

در پایان گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان شده است که مجلس شورای اسلامی می‌تواند در قالب تصویب یک ماده‌واحده قانونی که اجرای پیشنهادهای فوق را الزام‌آور می‌کند، ضمانت اجرای پیشنهادهای مزبور را عملیاتی نماید.

انتهای پیام/

اخبار مرتبط

پر بازدید ها

پر بحث ترین ها

بیشترین اشتراک

بازار

اخبار کسب و کار