Categories: سیاسی

اقتصاد پویا و تولید؛ تابعی از امنیت

چهارشنبه ۲ مهر ۱۳۹۹ – ۱۶:۳۳ اقتصاد پویا و تولید؛ تابعی از امنیت

کارشناسان اقتصادی معتقدند که بدون امنیت کار اقتصادی غیر ممکن است و امکان رشد و شکوفایی اقتصادی و فعالیت در روزهای مختلف وجود ندارد و در هیچ حوزه ای نمی‌شود فعالیت کرد.

خبرگزاری فارس ـ پیغام فتح؛ ویژه‌نامه چهلمین سالگرد آغاز دفاع مقدس: یکی از بزرگترین دوقطبی‌های مغلطه آمیز در سال‌های گذشته دوقطبی امنیت ـ اقتصاد هست؛ بدان معنا که همواره در این سال‌ها از طریق رسانه‌های دشمن اینگونه به داخل کشور القای غلط شده که سرمایه‌گزاری بر روی عوامل تقویت امنیت مانع پیشرفت اقتصادی کشور می شود و یا به تعبیر عامیانه‌تر اگر بودجه دفاعی و امنیتی را خرج اقتصاد کنیم، وضع بهتری از لحاظ اقتصادی خواهیم داشت.

این البته‌ مسئله‌ای است که از لحاظ فنی فقط در سطح رسانه‌ها مطرح است و صرفا کارکرد تبلیغاتی دارد؛ چون قاطبه کارشناسان سیاسی و امنیتی رشد اقتصادی را تابعی از امنیت اقتصادی و روانی کشور می‌دانند.

به تعبیری چنانچه بستر اقتصادی موجود و چشم انداز آینده حاکی از امنیت سرمایه و تثبیت اقتصادی ـ سیاسی باشد، سرمایه گذاری بلندمدت تقویت شده و در شرایط عکس این وضعیت، در شرایط بی ثباتی امنیتی هست که سرمایه‌گزاری‌های راهبردی و بلندمدت و حتی میان‌مدت از اقتصاد یک کشور رخت بر خواهد بست.

در مطالعه اقتصاد کشور در دوران جنگ این مسئله کاملا آشکار است.

رکود شدید اقتصادی، وضعیت نگران کننده شاخص‌های اقتصادی، کاهش شدید قیمت نفت و درآمدهای نفتی، فشارهای بین‌المللی، افزایش نبردهای زمینی و همچنین شدت حملات عراق به مراکز اقتصادی و غیرنظامی، گسترش و شدت جنگ نفتکش‌ها، حضور ناوگان جنگی قدرت‌های شرق و غرب و درگیری مستقیم با آمریکا از خصوصیات این دوره بوده است.

در این میان فشارهای بین الملل نقش عمده‌ای داشت زیرا هم منجر شد که ایران به بازارهای معمول و ارزان اسلحه دسترسی نداشته باشد در نتیجه برای تهیه تسلیحات جنگی و ادوات نظامی و حتی لوازم یدکی آنها با مشکلات بسیار و متحمل شدن هزینه‌های بیشتر مواجه شد و هم دخالت قدرت‌های خارجی و کشورهای منطقه مانع از پیروزی سریع و قاطع ایران بر عراق شد. به هر حال بررسی شاخص‌های اقتصادی در این دوره حاکی از رکود شدید اقتصادی است که از سال ۱۳۶۵ شروع و در سال ۱۳۶۷ به عمق خود رسید که مهم‌ترین دلیل آن کاهش بسیار شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی از ماه‌های آخرین سال ۱۳۶۴ بود.

طبق گزارش مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس طی سال‌های جنگ تحمیلی عراق و ایران، علاوه بر مشکلات مربوط به میزان تولید، به دلیل کاهش مصرف به دنبال اجرای برنامه‌های «آژانس بین‌المللی انرژی»، قیمت نفت در سال ۱۳۵۹ کاهش یافت.

خودداری خریداران از خرید نفت ایران، که از بی‌اعتمادی آن‌ها به توان ایران برای عمل به تعهداتش (به دلیل در معرض خطر بودن تأسیسات نفتی‌اش) ناشی می‌شد، مشکل مضاعفی بود که تا زمان انجام نبردهای موفق سال ۱۳۶۱ و خارج شدن تأسیسات نفتی کشور از تیررس مستقیم دشمن همچنان ادامه داشت.

این البته صرفا بخشی از مصداق‌هایی است که می‌توان در تشریح تبعات به خطر افتادن امنیت کشور در اقتصاد بدان اشاره کرد.

*ساسان شاه‌ویسی: جنگ امروز صرفا نظامی نیست/ مهم‌ترین تهدید، ‌امنیت اقتصادی است

ساسان شاه ویسی کارشناس مسائل اقتصادی اما از جنبه های دیگر هم مقوله امنیت اقتصادی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

او در این خصوص با بیان اینکه در امر حکمرانی به خصوص در هزاره جدید از روابط ساده خطی به روابط پیچیده‌ای تبدیل شده است، گفت: دیگر این که شما یک قدرت نظامی در داخل با سیطره سیاست داخلی داشته باشید که به آن اصطلاحاً اعمال دیکتاتوری هم می‌گویند و در خارج با رویکردی انزوا گرایانه رفتار کنید نمی‌توانید حکمرانی موثری را پیاده سازی کنید. فرقی هم نمی‌کند که این قدرت هژمون و یا منطقه‌ای باشد و یا حتی کشور بسته ای مثل مغولستان.

وی افزود: با توجه به اتفاقاتی که در تغییر و تحولات و ارتباطات اجتماعی و نقشی سواد اطلاعاتی که در دوره ظرفیت سازی های مبتنی بر برخط و دیجیتال به وجود آمده کارکردها و رویکردهای حکمران تغییر کرده به نظر می‌رسد که پاشنه آشیل بسیاری از این هم پیوندی ها و استعداد پذیری های جدید حکمرانی، مقوله ای به اسم اقتصاد است.

شاه ویسی با بیان اینکه اقتصاد کارکرد پیدا نمی کند مگر این که زیرساخت موثر آن را به عنوان یک فاکتور اساسی یعنی حفظ ثبات و پایداری اقتصاد که در اندازه گیری ها از آن به عنوان تاب آوری امنیت اقتصادی یاد می شود را بتوانید به وجود بیاورید.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه جنگ امروز دیگر صرفا جنگ سخت بر اساس استفاده از قدرت نظامی نیست،‌تاکید کرد: امروز مهمترین مولفه برای اینکه بتوانید یک کشور را مورد تهدید قرار دهید امنیت اقتصادی آن کشور و به اصطلاح فشار آوردن به حوزه تنش تهدیدات اقتصادی هست. تعبیرم هم این است که اگر قرار باشد در این دامنه تنش قرار بگیریم مهم‌ترین متغیرهایی که در تهدیدات اقتصادی به جهت از دست رفتگی امنیت اقتصادی مدنظر هست حوزه تولید و توزیع است.

وی ادامه داد: تولید از این جهت که شما چقدر قدرت خلق ثروت دارید و حوزه توزیع از این جهت که در طبقات اجتماعی خودتان و سطوحی که خودتان در جامعه آن را به وجود آورده اید چه مقدار می توانید این خلق ثروت را توزیع کنید.

* ازدست رفتن ظرفیت تولید ثروت بزرگترین تهدید اقتصادهاست

شاه ویسی ضمن بیان اینکه هر دو در قرائتی که دین و ابتنا به اسلام دارد را مشاهده می‌کنیم،‌ اظهار داشت: ما موظف هستیم که زندگی مان را در سطح یک زندگی پویا، زیبا، ارزنده و الگو قرار بدهیم؛‌ در عین حالی که باید به سطح رفاه معونه و موثر برسیم؛‌ اما فراموش نکنیم که عدالت هم یک هم‌پیوندی دارد.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: مهم ترین تهدیدی که حکمرانی‌ها و مشخصا اقتصاد‌ها را مورد هجمه قرار می دهد از دست رفتن ظرفیت برای تولید ثروت و در عین حال عدم ایجاد قابلیت‌های تولید متوازن آن در سطح جامعه‌شان هست.

این اظهارات شاه ویسی را نه تنها در جنگ 30 سال پیش ایران و عراق بلکه در همین ناآرامی های اخیر کشورهای اطراف ایران هم می‌توان حقیقت یابی کرد.

سال 95 صندوق بین‌المللی پول آثار جنگ بر کشورهای غرب آسیا را منتشر کرد. شروع گزارش صندوق بین‌المللی پول با بررسی وضعیت تولید ناخالص داخلی کشورهای درگیر جنگ است. سوریه و یمن دو کشوری هستند که محور اصلی گزارش را تشکیل می‌دهند. بنا بر این گزارش تولید ناخالص داخلی در سوریه در سال 2015 پس از چهار سال جنگ به کمتر از نیمی از سطح دوره پیش از جنگ در سال 2010 رسیده است. یمن در سال 2015 بین 25 تا 35‌درصد از تولید ناخالص داخلی خود را از دست داد این در حالی است که در لیبی ـ که وابستگی‌اش به درآمدهای نفتی، اقتصاد آن را بسیار شکننده کرده است ـ تولید ناخالص داخلی‌اش در سال 2014 تا 24‌درصد کاهش پیدا کرد.

صندوق بین‌المللی پول در ادامه گزارش خود به وضعیت کشورهای همسایه کشورهای درگیر جنگ می‌پردازد. اردن یکی از این کشورها است. بنابر این گزارش رشد اقتصادی اردن که در همسایگی سوریه و عراق قرار دارد در سال 2013 یک‌درصد کاهش یافت. در همین حال با وجود کاهش رشد اقتصادی هسته تورم آن در سال از 3.4‌درصد در سال 2013 به 4.6‌درصد در سال 2014 رسید که عمدتا ناشی از افزایش تقاضای اجاره‌بهایی بوده است که توسط جمعیت پناهجویی که از کشور همسایه – سوریه – آمده بودند رخ داده است. این موضوع را می‌توان به راحتی در ولایت «مارفق» که در مرز سوریه است مشاهده کرد. اجاره‌بها در آن منطقه طی سال‌های 2012 تا 2014 تا 68‌درصد رشد یافت که این قابل مقایسه با رشد 6درصدی در امان – مرکز اردن – است. روند دینامیک مشابهی هم در لبنان رخ داده است. رشد اقتصادی آن کشور در سال‌های 2012 و 2013 به ترتیب به 2.8 و 2.5‌درصد رسید این درحالی است که طی سال‌های 2007 تا 2010 متوسط رشد اقتصادی آن کشور 9‌درصد بود.

آمار فوق میزان اهمیت تلاش برای امنیت کشور برای حصول پیشرفت اقتصادی را یادآور می‌شود.

فروزنده: امنیت را مهم‌ترین مسئله در اقتصاد و زندگی مردم است

لطف الله فروزنده معاون اسبق مسئله امنیت را مهمترین مسئله در بحث اقتصاد و زندگی مردم دانسته می‌گوید: مهمترین نیاز بشر امنیت است و ما در فرهنگ اسلامی ما نداریم که دو نعمت مجهول است که یکی امنیت و دیگری سلامت است. در تاریخ بشر هم اگر نگاه کنیم اولین چیزی که بشر به دنبال آن بوده بحث امنیت بوده که سکنی گزیدن و جامعه اجتماعی را انتخاب کرده است.

فروزنده بر این باور است که دفاع مقدس ما هم مایه استقلال کشور شد و هم زمینه شکوفایی در همه زمینه ها را فراهم کرد.

مشخصا این معاون اسبق رئیس جمهور، امنیت را برای حوزه اقتصاد مقاومتی بسیار مهم قلمداد می‌کند و معتقد است که اگر امنیت وجود نداشته باشد امکان کار اقتصادی نیست چون در زمان جنگ هم در مناطق جنگی ما خرمشهر و آبادان که دو مرکز مهم اقتصادی ما بودند به طور کلی تعطیل شدند آثار بسیار منفی را در بحث اقتصاد ایجاد کرد و هر کدام از مناطق جنگی ما که به دست ارتش بعث عراق افتاد، سرمایه گذاری در آنجا صفر شد و کارخانه ها تعطیل شد و حرکت اقتصادی در آنجا انجام نشد.

فروزنده نیز مانند همه اقتصاددانان بر این باور است که بدون امنیت کار اقتصادی غیر ممکن است و امکان رشد و شکوفایی اقتصادی و فعالیت در روزهای مختلف وجود ندارد و در هیچ حوزه نمیشود فعالیت کرد.

اما فروزنده وظیفه رسانه‌ها را در این مقوله بسیار مهمی دارد. او معتقد است که رسانه‌ها و مخصوصاً رسانه ملی و همچنین افراد نخبه و سهیم در فضای مجازی وظیفه دارند که مسائل را برای مردم تبیین و مشخص کنند تا با دوقطبی هایی که در حوزه اقتصاد و امنیت ایجاد می شود مقابله صورت گیرد.

با این حال بر این باور است که مردم متوجه شدند که مهمترین خطر برای مردم ما صهیونیسم و پدیده هایی مثل داعش است و حرکت های نظام جمهوری اسلامی برای مبارزه با جریان نژادپرستی صهیونیستی و جریان تکفیری داعش اظهر من الشمس است و استقبالی که مردم از تشییع شهید سلیمانی به عنوان قهرمان مقاومت و فرمانده اصلی مبارزه با داعش کردند، پیام را می دهد که مردم خوب می دانند که اگر جلوی این جریان فراری گرفته نشود مردم و اقتصاد آنها آسیب خواهند دید.

از سویی کشورها به هم وابسته هستند و کشورهای منطقه اگر با هم در حوزه امنیت همکاری داشته باشند می توانند موفق باشند.

فروزنده تاکید دارد که دشمن به دنبال پیشرفت ما نیست و به همین دلیل به دنبال آسیب زدن به جامعه از طریق ایجاد ناامنی هست و تاکید دارد: اینکه اینقدر روی تقویت روز افزون بنیه دفاعی کشور تاکید می شود به این دلیل است که حالت بازدارندگی داشته باشد و امروز ابزاری که در اختیار دشمن هست جنگ روانی هست و باید جنگ روانی را با به نمایش گذاشتن اقتدار ملت و نیروهای نظامی مان و با به نمایش گذاشتن اقتدار مردممان خنثی کنیم.

وی به فضای مجازی هم به عنوان لانه جنگ روانی علیه کشور ما اشاره کرده و می‌گوید: باید در این باره حتماً تدبیر کنیم چون ما فضایی را در اختیار دشمن قرار داده ایم و در آن به راحتی می‌تواند علیهم عملیات کند و ما در هیچ جای دنیا نمی بینیم که اجازه دهند فضای مجازی در اختیار دشمن باشد و علیه آن کشور استفاده کند ولی در کشور ما به خاطر بی توجهی برخی مسئولین این وضعیت اتفاق افتاده و به نظر من مهمترین کار این است که فضای مجازی مدیریت شود و جلوی به صورت آفندی بگیریم و در عین حال از این فضا استفاده کرده و شبکه های داخلی را توسعه دهیم.

علاوه بر همه موارد فوق، ایران از لحاظ میزان بودجه دفاعی علیرغم تجربه تلخ 8 سال جنگ تحمیلی جزو کشورهایی در سطح پایین است و بودجه دفاعی کشورمان در مقایسه با حتی برخی کشورهای کوچک منطقه قابل مقایسه نیست؛ با این حال امنیت از مولفه‌های متعددی تبعیت می‌کند که یکی از آنها همبستگی ملی است که خوشبختانه مردم ایران در سالهای پس از انقلاب همواره از آن بهره جسته اند.

حال به راحتی می‌توان گفت که اگر مشکلی هم در داخل کشور داریم، بخش بزرگی از آن به خاطر ضعف داخلی و بخش دیگری نیز به دلیل تحریم است و خوشبختانه ایران از لحاظ امنیت نظامی، یکی از امن ترین کشورهای جهان به حساب می‌آید که این مرهون سیاست های صحیح رهبر انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران در این باب هست.

انتهای پیام/