برگزاری کارگروه آسیب‌شناسی پساکرونای بسیج اساتید/ استرس‌ چگونه بر زندگی ما اثر می‌گذارد؟

دوشنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۹ – ۱۰:۴۶ برگزاری کارگروه آسیب‌شناسی پساکرونای بسیج اساتید/ استرس‌ چگونه بر زندگی ما اثر می‌گذارد؟

بیست و نهمین وبینار کارگروه آسیب شناسی پساکرونا به همت بسیج اساتید دانشگاه‌های تهران با حضور جمعی از اساتید برگزار شد.

به گزارش خبرنگار دانشگاهی خبرگزاری فارس، بیست و نهمین وبینار کارگروه آسیب شناسی پساکرونا به همت بسیج اساتید دانشگاه‌های تهران با حضور جمعی از اساتید برگزار شد.

* استرس‌ چگونه بر زندگی ما اثر می‌گذارد؟

عبدالله معتمدی استاد دانشگاه علامه طباطبائی در این وبینار درباره موضوع «کرونا و مدیریت استرس» گفت: با توجه به شرایطی که کرونا ایجاد کرده است، پرداختن به موضوع استرس می‌تواند راهگشا باشد. کرونا در ایران تمام مردم استان‌های کشور را درگیر کرده است. کرونا ویروس‌ها ویروس‌های بزرگی هستند که باعث بیماری در انسان و حیوان می‌شوند. کرونا ویروس، ویروس ناشناخته‌ای نبوده اما فهم جهان نسبت به نوع جدید آن یعنی کووید19 درگذر زمان شکل گرفته و حتی برخی رفتارهای آن هنوز به درستی شناخته نشده است.

وی افزود: کروناویروس هم به لحاظ بهداشتی و هم به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، روانی و غیره دارای پیامدهای منحصر به فردی بوده است که در سالهای اخیر شبیه هیچ تجربه مشابهی نبوده است. به نظر می‌رسد که برخی از این پیامدها در درازمدت آثار خود را نمایان خواهد کرد. به عنوان مثال بسته شدن مدارس، مساجد و … در شخصیت اجتماعی مردم تاثیر عمیقی به جای خواهد گذاشت و نیازمند واکاوری و بررسی و آسیب‌شناسی در این زمینه است. همچنین اگر امکان رفتارهای جایگزین برای آن‌ها وجود دارد، می‌بایست تعبیه شود و اگر برای آسیب‌های وارده مداخلاتی نیاز است، پیش‌بینی شود بلکه از آثار مخرب اجتماعی این اپیدمی، کاسته شود.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: بسیاری از پیامدهای بهداشتی، آموزشی و اقتصادی متاثر از کروناویروس قابل مشاهده است اما برخی پیامدها هنوز ملموس و قابل مشاهده نیست و نشانه‌های آن در ادامه بروز خواهد نمود. لذا نیازمند بررسی و واکاوری این مسئله جهت رسیدن به راهکارهایی برا کاهش آثار سوء کرونا ویروس است. قبل از کرونا وقتی کودک 7 ساله به مدرسه می‌رفت، کنار آموز مستقیم، یادگیری‌های ضمنی فراوانی متاثر از حضور در محیط مدرسه برایش اتفاق می‌افتاد اما متاثر از این شرایط این یادگیری‌ها اتفاق نمی‌افتد.

معتمدی ادامه داد: ما در این بحث روی پیامدهای روانی مرتبط با کرونا متمرکز می‌شویم. نمودار تعداد بیماران و میزان مرگ و میر کووید 19 فراز و فرودهایی دارد که از فرازهای آن با نام موج اول و دوم و سوم و … یاد می‌شود. در موج‌های اول و دوم و سوم، بسیاری از بیماران غیرکرونایی نیازمند به پزشک و بیمارستان، متاثر از شرایط این بیماری، به امکانات پزشکی دسترسی کافی نداشته و با به تعویق انداختن این خدمات، مشکلات جدیدی برایشان ایجاد می‌شود. این وضعیت برای بیمارانی که وضعیت‌شان وخیم‌تر است، شرایط نامناسب‌تری ایجاد می‌کند.

وی گفت: این مسئله عنوان شد تا برسیم به موضوع آسیب‌های روانشناختی ناشی از این اتفاق که اگر نمودار تعداد افراد آسیب‌دیده (از لحاظ روانی) ناشی از این اتفاق در آینده ترسیم شود، مانند نمودار شیوع کرونا، دارای فرازهایی (موج‌هایی) خواهد بود و جامعه را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. بنابراین شرایط پیش‌بینی شده، ضرورت پرداختن به مسائل روانی متاثر از کووید 19 را به ما دیکته می‌کند. گروه‌هایی مانند پرستاران و پزشکان که بیش از بقیه در معرض کرونا هستند، قطعا این شرایط روانی را در آینده تجربه خواهند کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به پاسخ‌های مشترکی که مردم تحت تاثیر استرس نشان می‌دهند، تاکید کرد: ترس از بیمار شدن (هر نوع بیماری)، ترس از دست دادن شغل یا کاهش درآمد، ترس از کناره‌گیری از اجتماع، احساس ناتوانی از حمایت از خانواده، ترس از قرنطینه شدن، ترس از ابتلای مجدد و … بخشی از این پاسخ‌هاست.

وی گفت: تحت تاثیر این ترس‌ها، استرس(تنیدگی) اتفاق می‌افتد. استرس روشی است که ما به شرایط مختلف و تغییرات در زندگی به طور جسمی، روانی و هیجانی واکنش نشان می‌دهیم. اگر استرس از سطحی بالاتر روی بهزیستی افراد اثر منفی می‌گذارد. بنابراین استرس واکنش ما به تغییرات است (تغییرات مثبت یا منفی). در این بحث محرک‌هایی که باعث استرس می‌شوند اهمیت دارد و کنار آن نیز ادراک ما از این محرک‌ها نیز بسیار حائز اهمیت است. اما گاهی بر اساس شخصیت و موقعیت خود، ممکن است یک حادثه را (محرک استرس زا) را تاثیرگذارتر از بقیه بر روان خود بیابیم. از این جهت است که ادراک هر فرد از این محرک‌ها اهمیت پیدا می‌کند.

معتمدی گفت: استرس حاد آن نوع استرسی است که تحت تاثیر پاسخ فوری به تهدید به وجود می‌آید (مثل تصادفات و خبرهای بد). استرس مزمن استرسی است که دوام دارد مانند استرس ناشی از کروناویروس. معمولاً مردان بهتر از زنان استرس حاد را تحمل می‌کنند اما در استرس مزمن (طولانی) زنان بهتر از مردان از پس استرس برمی‌آیند.

وی با طرح این سوال که استرس‌ها چگونه بر زندگی ما اثر می‌گذارد؟ افزود: استرس‌ها در درازمدت بر تمام ابعاد زندگی ما اثر می‌‎گذارند. 43 درصد از افراد، عوارض ناشی از استرس را تجربه می‌کنند. 75 تا 90 درصد از مراجعات به پزشک، به دلیل عوارض ناشی از استرس می‌باشد.

معتمدی یادآور شد: استرس با 6 دلیل اصلی مرگ و میر پیوند دارد. بیماری قلبی، سرطان، تصادف، سیروز کبدی، خودکشی، مشکلات حنجره. به عنوان مثال به دلیل اینکه استرس نظام ایمنی بدن را ضعیف می‌کند، فرد را مستعد مبتلا به سرطان می‌کند. بنابراین در مقابله با کرونا نیز که بدن نیاز به ایمنی بالایی دارد، اگر استرس از حدی بالاتر رود با تحلیل سیستم ایمنی بدن، احتمال درگیری با ویروس بیشتر می‌شود.

ور درباره این سوال که چه چیزی باعث استرس می‌شود؟ گفت: با مراجعه به تجربیات قبلی خود می‌توانیم لیستی از عوامل استرس‌زا را به دست آوریم. اگر نشانه‌ی استرس نباشد، دلیلی بر عدم وجود استرس نیست.

معتمدی برای تبیین بهتر استرس از مثال سد آسیب‌دیده استفاده کرد و افزود: آبی که پشت سد هست مانند جریان زندگی است و ما مانند یک سد می‌خواهیم در مقابل جریان زندگی (چالش‌های زندگی) استقامت کنیم و اگر این سد آسیب ببیند یعنی روان ما در مرز فروپاشی است.چه عواملی باعث آسیب این سد شده است؟ یکی از این عوامل این است که شاید این سد به خوبی بنا نشده است.

وی ادامه داد: در مورد انسان نیز ممکن است این قضیه صادق باشد که تجربیات زیسته هر انسان از کودکی تا بزرگ‌سالی همان بنا یا فوندانسیون سد وجودی ماست که برخی از ما را در مقابل مشکلات مقاومت از از بقیه نشان می‌دهد. برای مثال جریان‌های زندگی طوری پیش می‌رود که سد فرزند من شکسته شود لذا لازم است من طوری فرزندپروری کنم تا مقاومت او در این جریان افزایش یافته و منجر به شکسته شدن سد او نشود. (با افزایش تاب‌آوری)

این استاد دانشگاه تاکید کرد: دیگر عاملی که باعث آسیب سد می‌شود، عدم تعبیه دریچه اطمینان بر روی سد است که قبل از تکمیل ظرفیت کامل سد، هشدار می‌دهد. لذا ما که در جریان زندگی در معرض استرس‌های فراوان هستیم باید بلد باشیم که استرس‌های خود را کنترل کرده و از متراکم شدن آن خودداری کنیم. یک نوع از استرس‌ها استرس‌های باقی‌مانده است که آستانه تحمل پذیری فرد را پایین می‌آورد. بنابراین بایستی روش‌هایی را برای کاهش استرس‌ و تخلیه استرس خود بیابیم تا ظرفیت خود را برای تحمل استرس‌های بعدی بالا ببریم و با اندک استرس اضافه‌ای فرونپاشیم.

وی افزود: مشکلاتی که در جریان زندگی وجود دارد محدود نیستند و هر روز ممکن است مسئله جدیدی اضافه شود. گاهی اوقات در مقابل مشکلات موضع‌گیری مناسبی نداریم و همین باعث می‌شود که مشکل و استرس تشدید شود.

معتمدی در پاسخ به این سوال که چه چیزهایی باعث استرس می‌شوند؟ گفت: مدرسه، کار، خانواده، قانون، ارتباطات، مسائل مالی،موقعیت زندگی، بیماری و …

وی در مورد بیماری‌ای که باعث استرس می‌شود، تاکید کرد: چهار نوع استرس داریم، استرس‌های مربوط به آینده (اتفاقاتی که قرار است در آینده اتفاق بیفتد)، استرس‌های زمان حال (وضعیت کنونی استرس‌زاست؛ مانند شرایط کنونی ما تحت تاثیر کرونا)، استرس‌های مزمن (از گذشته بودند و اکنون هم هستند) و استرس‌های رسوبی (در گذشته بودند و اکنون نیاز به تخلیه دارند در غیراین صورت آستانه تحمل را پایین می‌آورند و منشا استرس‌های جدید می‌شوند) و تحت تاثیر این شرایط استرسی، یک سری نشانگان روانشناختی داریم. اضطراب، افسردگی، خشم، از دست دادن کنترل هیجانی، نارضایتی، حساس شدن، حالت دفاعی پیداکردن و … نشانه ‌های روانشناختی متاثر از استرس است.

معتمدی اظهار داشت: نشانه‌های رفتاری استرس، سردرد، کاهش اشتها، خستگی، افزایش ضربان قلب، افزایش تنفس، گرفتگی عضلات، احساس تهوع، پرخاشگری، بی‌قراری، اسهال، مشکلات گوارشی، اختلال خواب، کج خلقی و … جالب است که بسیاری از این نشانه‌ها، نشانه‌های ابتلا به کرونا نیز هست و خیلی وقت‌ها حتی کسانی که مبتلا به کرونا می‌شوند و سطح استرس آنها افزایش پیدا می‌کند، در اطرافیان نیز سطح استرس افزایش می‌یابد. لذا ممکن است این نشانگان حاصل استرس متاثر از کرونا باشد و نشانه خود بیماری کرونا نباشد. نقش ما به عنوان روانشناس به عنوان مداخله‌گر روانشناختی در اینجا بسیار تاثیرگذار است و نیاز به تفکیک این نشانگان برای بیمار کرونایی یک ضرورت است.

وی گفت: استرس پیامدهای شناختی ایجاد می‌کند. یکی از این نوع پیامدها، دید تونلی است. فردی که تحت تاثیر استرس است به خوبی نمی‌تواند همه شرایط اطراف را درک کند و این مسئله باعث خطا در تصمیم‌گیری اش شده و حتی اختلال در حافظه پیدا کرده و تمرکزش پایین می‌آید، همچنین در افکار انتزاعی مشکل پیدا می‌کند و غیرمنطقی به نظر می‌رسد. استرس بعد معنوی انسان را نیز می‌تواند تحت تاثیر قرار داده و موجبات تعارض او و هستی را فراهم کند و منجر به افسردگی شود.

این استاد دانشگاه درباره این سوال که در مقابل استرس چه کنیم؟ گفت: اگر یک بیمار کرونا همزمان با دریافت خدمات پزشکی، خدمات روان‌درمانی نیز دریافت کند، قطعاً بازتوانی او و سطح مقاومت فرد افزایش می‌یابد.

وی درباره راهکارهایی که به کاهش استرس می‌انجامد هم اظهار داشت: در مورد استرس‌مان حرف بزنیم. نگرانی‌های خود را بگوییم (کسی که در شرایط استرس است را وادار به حرف زدن کنیم). به نسبتی که لفراد منابع حمایتی دارند، در مقابل استرس مقاوم‌ترند. تقویت پیوندهای خانوادگی بدین سبب اهمیت دارد که خوشبختانه در فرهنگ ما همین پیوندهای قوی خانوادگی یک نقطه مثبت به حساب می‌آید. شاید یکی از دلایلی که می‌گویند بهداشت روانی افراد متاهل بالاتر از افراد مجرد است به دلیل همین امکان گفتگوی دونفره باشد و خلوتشان می‌شکند و کمتر در لاک خود فرو می روند.

معتمدی ادامه داد: سعی کنیم نگرش خود را تغییر دهیم. درباره این مشکل طور دیگری فکر کنیم. 10 درصد از زندگی همانی است که اتفاق افتاده است اما 90 درصد زندگی، نوع واکنشی است که ما به آن اتفاقات داریم. (نوع ادراک ما اهمیت دارد؛ تبدیل افکار منفی به افکار مثبت) به جای اینکه فرد به احتمالات منفی فکر کند رویدادهای مثبتی را تصور کند (مثلا در بیماری کرونا به جای احتمال وخیم‌تر شدن حال، مرگ و …، به بهبودی و تمام شدن دوره بیماری، بهبودی 93 درصد مبتلایان و … فکر کند) یکی از تکنیک‌های این مبحث، تکنیک توقف فکر است. معنویت در این زمینه بسیار کمک می‌کند و یکی از مهمترین راهکارهاست ( این حال فرصتی است برای برگشتن به خود). مراقب خود باشیم؛ سعی کنیم خوراک خوب، خواب خوب، فعالیت ورزشی و … داشته باشیم.

وی گفت: هنردرمانی مثل نقاشی، خواندن، داستان نوشتن و همچنین سرگرمی‌هایی مثل بازی کردن و مطالعه، فیلم دیدن و … همچنین خندیدن و شوخی کردن، راهکارهای بسیار مفیدی برای کاهش استرس است. تمرین‌های ریلکسیشن و تنفس، استراحت کردن، استفاده از تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (فاصله دادن محرک استرس‌زا با واکنش ما؛ معادل صبر در معارف دینی ما) و تقویت ارتباط با منشا هستی و خواندن دعا و مناجات، کمک کردن به دیگران و …هم کمک کننده است.

معتمدی در پاسخ به سوال یکی از حضّار که پرسید توجه به معنویت قبل از حادثه حین حادثه و بعد از حادثه آیا تغییری پیدا می‌کند؟ گفت: افرادی که از منبع معنویت برخوردار هستند در سخت‌ترین شرایط، استرس را راحت‌تر از دیگران تحمل می‌کنند اما اگر این موضوع را به شکل عمومی مطرح کنیم، به طور کلی شرایط استرس امکان تضعیف نگرش‌های معنوی را دارد.

* استرس تنها در سایه توکل به خدا و ایمان است که می تواند تا حدود زیادی فروکش کند

اعظم خطیبی استاد دانشگاه هم در ادامه گفت: استرس واقعا برای افرادی که به کرونا مبتلا می‌شوند بالاست علاوه بر این در بین اطرافیان نزدیک آن فرد نیز استرس خیلی بالاست بخصوص مادر، فرزند، همسر، پدر؛ بنابراین کنترل استرس تنها در سایه توکل به خدا و ایمان است که می تواند تا حدود زیادی فروکش کند. لذا بنظر می رسد در این گونه موارد بهتر است به منابع معنوی مراجعه کرد.

معتمدی در این باره اظهار داشت: یکی از ترس‌هایی که در والدین و مراقبین وجود دارد این است که اگر من مبتلا شوم، بقیه آسیب می‌بینند. لذا در این مقال نسبت به استرس‌های متاثر از کرونا فهم ایجاد شد و این کافی نیست و برای کاهش آن باید دنبال راهکار باشیم و توجه داشته باشیم که نه تنها کسی که مبتلا به کروناست، دچار استرس می‌شود بلکه مراقبان او قربانیان ثانوی استرس هستند و از لحاظ روان‌درمانی باید به آنها نیز توجه داشت.

معتمدی در پاسخ به سوال دیگری تاکید کرد: معنویت در دیدگاه افراد سکولار هم وجود دارد. در واقع نوع معنی دادن آن‌ها به زندگی مطرح است؛ به عنوان مثال مصداق‌های معنویت را شاید در کمک به دیگران و قرار گرفتن در فضاهای حمایتی و … داشته باشند. در عین حال همه‌ی این پیشنهادهایی که مطرح شد لزوما پیشنهادهای مبتنی بر معنویت نیست و راهکارهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما اگر هزاران راه برای کاهش استرس داشته باشیم، باز هم باید به این واقعیت اذعان کنیم که برای درمان استرس یک شاه‌کلید نداریم و باید بپذیریم که درمان استرس بسیار فردی است و با توجه به ظرفیت‌های فرد بایستی بهترین درمان‌ها انتخاب شده و به کار برده شوند.

وی همچنین تصریح کرد: با توجه به این تعریف که سلامتی فقدان بیماری نیست بلکه سطحی است که اگر انسان از آن سطح پایین بیاید فرد مستعد آسیب می‌شود،کسانی که به دلایلی سطح سلامتی‌شان تحت تاثیر استرس پایین است، باید با این اخبار فاصله داشته باشند. مثل چسب زخم که زخم را از میکروب‌ها محافظت می‌کند. بنابراین یا خود فرد باید این اخبار را مدیریت کند و یا اطرافیانش متناسب با روحیات او، به فکر مصونیتش از اخبار منفی باشند.

معتمدی تاکید کرد: کار در مورد استرس نیازمند دیتا است و خوب است که شرایطی فراهم شود که به این نوع داده‌ها دسترسی پیدا شود. بعضی از داده‌هایی که داریم قابل اعتماد نیست و اگر کارگروه ملی آسیب‌شناسی پساکرونا بتواند هماهنگی‌هایی را با وزارت بهداشت و بیمارستان‌ها صورت دهد تا داده‌ها در اختیار محققان دانشگاهی قرار گیرد و پژوهش‌هایی در زمینه استرس انجام شود، می‌تواند قدم مثبتی در ارائه راهکارهای عملی مبارزه با استرس برداشته شود.

در پایان بحث، شیوندی مسئول کارگروه به جمع‌آوری داده‌هایی از گروه بزرگی از پرستاران درگیر کرونا توسط اعضای کارگروه ملی آسیب‌شناسی پساکرونا اشاره کرد و پیشنهاد معتمدی را در دستور کار کارگروه قرار دادند.

به گزارش فارس، در این نشست مجازی 42 نفر از اساتید دانشگاه حضور داشتند.

انتهای پیام/

اخبار مرتبط

پر بازدید ها

پر بحث ترین ها

بیشترین اشتراک

بازار

اخبار کسب و کار