شبکه باز (TON)
شبکه باز (The Open Network) یک بلاکچین غیرمتمرکز است که در سال ۲۰۱۸ توسط پیام‌رسان رمزگذاری‌شده تلگرام ساخته شد. این بلاکچین از نوع اثبات سهام (Proof-of-Stake) و دارای معماری چند‌زنجیره‌ای است که امکان اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز (دپ) و قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند. تون شامل یک زنجیره اصلی، چندین بلاکچین فعال و پروتکل‌های شاردینگ (تقسیم‌بندی داده‌ها) است.
تون یک بلاکچین با معماری منعطف است که برای استفاده عموم مردم طراحی شده و توسط جامعه کاربران هدایت می‌شود. در سپتامبر ۲۰۲۱، این شبکه توانست ۵۵ هزار تراکنش در ثانیه (TPS) را پردازش کند که در آن زمان یک رکورد جهانی محسوب می‌شد. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که توان پردازشی آن می‌تواند به صدها هزار یا حتی میلیون‌ها تراکنش در ثانیه برسد. این سرعت بالا یکی از دلایل رشد سریع پروژه محسوب می‌شود و به جلوگیری از کاهش عملکرد شبکه کمک می‌کند. همچنین، مصرف انرژی این بلاکچین نسبتاً پایین است.
تاریخچه
از سال ۲۰۱۷، تیم تلگرام در حال توسعه یک بلاکچین جدید به نام تون (Telegram Open Network) و یک ارز دیجیتال مخصوص به نام گرام (Gram) بود.
پروژه تون توسط دو برادر، نیکلای و پاول دوروف، ایجاد شد تا با استفاده از کاربران گسترده تلگرام، تحولی در دنیای برنامه‌های غیرمتمرکز ایجاد کند. این پلتفرم وعده داده بود که سرعت و مقیاس‌پذیری بالایی داشته باشد و به گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال کمک کند. کاربران تلگرام قرار بود بتوانند با استفاده از تون، ارز دیجیتال گرام را بخرند، انتقال دهند و در کیف پول‌های امن ذخیره کنند.
با این حال، تلگرام و شرکت‌های وابسته به آن تعهدی برای توسعه یا پشتیبانی از برنامه‌ها و قابلیت‌های بلاکچین تون پس از راه‌اندازی آن نداشتند. بلکه انتظار داشتند که جامعه‌ای غیرمتمرکز از توسعه‌دهندگان مستقل، این اکوسیستم را گسترش دهند و برنامه‌های جدید و قراردادهای هوشمند برای آن بسازند.
در ژانویه ۲۰۱۸، تیم تلگرام اوراق سفید و یک گزارش فنی دقیق منتشر کرد که ویژگی‌ها و طراحی این پروژه را توضیح می‌داد. در این اسناد، تون به‌عنوان بستری برای برنامه‌ها و خدمات غیرمتمرکز معرفی شد که توانایی پردازش میلیون‌ها تراکنش در ثانیه را دارد.
گرام (Gram)
گرام، ارز دیجیتالی بود که تلگرام قصد داشت برای پلتفرم برنامه‌های غیرمتمرکز (دپ) خود راه‌اندازی کند. برای تأمین هزینه توسعه تلگرام و پروژه بلاکچین تون، سرمایه‌گذاران از طریق یک فروش خصوصی گرام جذب شدند.
تلگرام از یک روش حقوقی دو مرحله‌ای استفاده کرد: قرارداد خرید گرام به‌عنوان یک قرارداد آتی تنظیم شد که به سرمایه‌گذاران امکان می‌داد پس از راه‌اندازی تون، توکن‌های خود را دریافت کنند. از آنجایی که این قراردادها فقط به سرمایه‌گذاران معتبر فروخته شدند، نیازی به ثبت آن‌ها به‌عنوان اوراق بهادار تحت قانون اوراق بهادار سال ۱۹۳۳ نبود، زیرا پس از راه‌اندازی تون، گرام به‌عنوان یک دارایی کاربردی شناخته می‌شد و نه یک اوراق بهادار.
این فروش در دو مرحله انجام شد و در هر مرحله ۸۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب شد:
-
در مرحله اول، ۲.۲۵ میلیارد توکن با قیمت هر واحد ۰.۳۸ دلار فروخته شد و حداقل خرید ۲۰ میلیون دلار تعیین شده بود.
-
در مرحله دوم، ۶۴۰ میلیون توکن با قیمت هر واحد ۱.۳۳ دلار عرضه شد و حداقل خرید ۱ میلیون دلار بود.
تا آوریل ۲۰۱۸، تلگرام اعلام کرد که از طریق عرضه اولیه سکه (ICO) ۱.۷ میلیارد دلار سرمایه جمع‌آوری کرده است.
توسعه بلاکچین تون
روند توسعه تون به‌صورت محدود و غیرشفاف انجام شد. ابتدا قرار بود نسخه آزمایشی شبکه در سه‌ماهه دوم ۲۰۱۸ و نسخه اصلی در سه‌ماهه چهارم ۲۰۱۸ راه‌اندازی شود، اما این برنامه چندین بار به تعویق افتاد. در نهایت، شبکه آزمایشی در ژانویه ۲۰۱۹ با شش ماه تأخیر راه‌اندازی شد.
در مه ۲۰۱۹، تلگرام نسخه سبک‌شده‌ای از کلاینت بلاکچین تون را منتشر کرد. سپس در سپتامبر ۲۰۱۹، کد منبع کامل گره‌های تون در گیت‌هاب (GitHub) منتشر شد و این امکان را فراهم کرد که یک گره کامل اجرا شود و شبکه آزمایشی بررسی گردد.
قرار بود شبکه اصلی تون در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۹ راه‌اندازی شود.
تلگرام در برابر کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC)
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) نسبت به فروش خصوصی ارز دیجیتال گرام نگرانی‌هایی داشت و با تلگرام تماس گرفت، اما پس از چند ماه مذاکره، دو طرف به توافق نرسیدند. در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۹، تنها چند هفته پیش از راه‌اندازی برنامه‌ریزی‌شده تون، SEC با دریافت یک حکم موقت، از توزیع گرام جلوگیری کرد. این کمیسیون استدلال کرد که خریداران اولیه گرام در واقع به‌عنوان کارگزاران فروش اوراق بهادار ثبت‌نشده عمل می‌کردند و بازفروش گرام در بازار، به‌نوعی توزیع غیرقانونی اوراق بهادار محسوب می‌شد.
پس از یک نبرد حقوقی طولانی، قاضی پی. کویل کسل (P. Kevin Castel) از دادگاه منطقه‌ای نیویورک با SEC هم‌نظر شد. او اعلام کرد که فروش گرام، توزیع به خریداران اولیه و احتمال زیاد بازفروش آن‌ها یک طرح کلی برای توزیع اوراق بهادار بدون ثبت قانونی بوده است. در این حکم، تمام توافقات، قراردادها و انتظارات پیرامون فروش گرام، به‌عنوان بخشی از این فرآیند در نظر گرفته شد، نه فقط خود توکن‌های گرام. ازآنجاکه تلگرام نمی‌توانست مانع خرید گرام توسط شهروندان آمریکایی از بازار ثانویه شود، محدودیت‌های SEC شامل خریداران در داخل و خارج از آمریکا شد.
پس از این تصمیم، تیم تون اعلام کرد که نمی‌تواند پروژه را تا مهلت تعیین‌شده ۳۰ آوریل ۲۰۲۰ راه‌اندازی کند.
در ۱۲ می ۲۰۲۰، پاول دوروف پایان مشارکت فعال تلگرام در پروژه تون را اعلام کرد.
در ۱۱ ژوئن ۲۰۲۰، تلگرام با SEC به توافق رسید و موافقت کرد که ۱.۲۲ میلیارد دلار را به سرمایه‌گذاران گرام بازگرداند و ۱۸.۵ میلیون دلار جریمه بپردازد. همچنین، تلگرام موظف شد هرگونه برنامه جدید برای عرضه دارایی‌های دیجیتال را طی سه سال آینده به SEC اطلاع دهد. این توافق در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۰ توسط قاضی تأیید شد.
کریستینا لیتمن، رئیس بخش سایبری SEC، در این رابطه گفت:
“کسب‌وکارهای جدید و نوآورانه می‌توانند در بازارهای سرمایه ما فعالیت کنند، اما نه با نقض قوانین ثبت اوراق بهادار فدرال.”
بازپرداخت بدهی‌ها توسط تلگرام
در ۲۰۲۰، تلگرام ۷۷۰ میلیون دلار به سرمایه‌گذاران تون بازگرداند و ۴۴۳ میلیون دلار دیگر را به بدهی یک‌ساله با ۱۰٪ سود تبدیل کرد. این بدهی‌ها در مجموع ۶۲۵.۷ میلیون دلار شد. در ۱۰ مارس ۲۰۲۱، تلگرام اوراق قرضه ۵ ساله به ارزش ۱ میلیارد دلار منتشر کرد تا بدهی‌های خود را تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۱ تسویه کند.
از آنجایی که پروژه شبکه باز تلگرام (Telegram Open Network) به‌صورت متن‌باز (Open Source) توسعه یافته بود و کد آن در GitHub در دسترس عموم قرار داشت، سایر پروژه‌ها شروع به توسعه این فناوری کردند.
در ۷ می ۲۰۲۰، پروژه فری تون راه‌اندازی شد که از فناوری موجود تون استفاده کرد. تا ژانویه ۲۰۲۱، جامعه کاربران این پروژه به ۳۰,۰۰۰ نفر رسید. توکن این پروژه با نام “تون کریستال” یا فقط “تون” به‌عنوان پاداش برای مشارکت در شبکه توزیع شد. از مجموع ۵ میلیارد توکن صادرشده در زمان راه‌اندازی:
-
۸۵٪ برای کاربران
-
۵٪ برای تأییدکنندگان تراکنش‌ها (Validators)
-
۱۰٪ برای توسعه‌دهندگان (شامل ۵٪ برای تون لبز، توسعه‌دهنده تون OS، که بخش مهمی از فری تون است) اختصاص یافت.
در ۲۹ ژوئن ۲۰۲۱، تیم تلگرام اعلام کرد که در حال بررسی انتقال دامنه ton.org و مخزن GitHub به بنیاد تون است. در ۴ اوت ۲۰۲۱، این انتقال انجام شد.
بنیاد تون
پس از خروج تلگرام از پروژه در می ۲۰۲۰، جامعه‌ای از توسعه‌دهندگان متن‌باز به رهبری کریل امیلیاننکو و آناتولی ماکوسوف، گروهی به نام نیوتون را راه‌اندازی کردند تا توسعه تون را بر اساس اصول متن‌باز ادامه دهند. این تیم شامل:
-
توسعه‌دهندگانی که هرگز در تلگرام کار نکرده بودند
-
اعضای جامعه برنامه‌نویسان متن‌باز
-
تأییدکنندگان تراکنش‌ها
-
برندگان مسابقات برنامه‌نویسی بلاکچین تون
-
علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال از سراسر جهان بود.
پس از بررسی کد منبع، معماری و مستندات تون، این گروه توسعه پروژه را بر اساس اوراق سفید اصلی ادامه داد. در می ۲۰۲۱، تیم نیوتون (NewTon) به بنیاد تون (The Open Network Foundation) تغییر نام داد. این بنیاد یک سازمان غیرانتفاعی است که بر توسعه و پشتیبانی از این شبکه تمرکز دارد.
در ۲۳ دسامبر ۲۰۲۱، پاول دوروف، مدیرعامل تلگرام، در کانال رسمی خود از پروژه بنیاد تون حمایت کرد و نوشت:
“زمانی که تلگرام از پروژه تون خداحافظی کرد، امیدوار بودم که نسل‌های آینده توسعه‌دهندگان، این چشم‌انداز را ادامه دهند. بسیار خوشحال شدم که برندگان مسابقات برنامه‌نویسی تلگرام، پروژه تون را توسعه دادند و آن را به تون‌کوین تغییر نام دادند.”
تون‌کوین (Toncoin)
پس از اینکه تلگرام پروژه گرام (Gram) را کنار گذاشت، بنیاد تون در سال ۲۰۲۰ آن را به دست گرفت و نام آن را به تون‌کوین (Toncoin) تغییر داد.
تون‌کوین ارز دیجیتال اصلی بلاکچین The Open Network (تون) است و در مسترچین و بلاکچین‌های فرعی آن استفاده می‌شود. این ارز برای کارمزد تراکنش‌ها، تأمین امنیت شبکه از طریق استیکینگ (Staking)، رأی‌گیری برای توسعه شبکه، پرداخت هزینه پردازش قراردادهای هوشمند (Gas) و انجام پرداخت‌ها کاربرد دارد.
پیشینه
-
در نوامبر ۲۰۱۹، شبکه آزمایشی testnet2 تلگرام راه‌اندازی شد و ۵ میلیارد تون‌کوین تولید شد که تنها ۱.۴۵٪ آن به توسعه‌دهندگان و آزمایش‌کنندگان اختصاص یافت.
-
در می ۲۰۲۰، پس از ممنوعیت SEC برای عرضه گرام، تلگرام از پروژه کنار رفت و توکن‌های testnet2 در ۲۰ قرارداد هوشمند Proof of Work Giver قرار گرفتند.
-
در می ۲۰۲۱، با رأی‌گیری جامعه کاربران تون، شبکه آزمایشی به شبکه اصلی (mainnet) تبدیل شد و توزیع توکن‌ها ادامه یافت.
اقتصاد توکنی (Tokenomics)
-
عرضه کل اولیه تون‌کوین ۵ میلیارد بود.
-
این عرضه به‌مرور افزایش خواهد یافت، زیرا تأییدکنندگان تراکنش‌ها (Validators) برای تولید بلاک‌های جدید پاداش دریافت می‌کنند.
-
نرخ تورم سالانه ۲٪ است، یعنی در طی ۳۵ سال، عرضه کل تون‌کوین به ۱۰ میلیارد می‌رسد.
-
این تورم به‌عنوان پاداشی برای اعتبارسنج‌ها است که شبکه را فعال نگه می‌دارند.
کاربردهای تون‌کوین
تون‌کوین برای موارد زیر استفاده می‌شود:
-
پرداخت هزینه پردازش تراکنش‌های قراردادهای هوشمند
-
پرداخت کارمزد تراکنش‌های بین بلاکچینی
-
وام دادن به اعتبارسنج‌ها و دریافت سود
-
پرداخت هزینه دامنه‌های بلاکچینی (DNS)
-
استیکینگ به‌عنوان وثیقه برای اعتبارسنج‌ها
-
پرداخت خدمات در اپلیکیشن‌های ساخته‌شده بر بستر تون
-
نقش کلیدی در سیستم حکمرانی غیرمتمرکز (On-Chain Governance) شبکه تون
فناوری تون
شبکه تون از مکانیزم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake) برای تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کند. به لطف این ساختار چندلایه و مقیاس‌پذیری نامحدود، بلاکچین تون می‌تواند تراکنش‌های زیادی را هم‌زمان پردازش کند و عملکردی سریع و کارآمد داشته باشد.
اجزای کلیدی تون
۱. بلاکچین تون
بلاکچین تون یک بلاکچین چندلایه و مقیاس‌پذیر است که توانایی پردازش میلیون‌ها تراکنش در چند ثانیه را دارد. این بلاکچین از مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند و می‌تواند تا ۲⁹² بلاکچین جانبی را در خود جای دهد.
۲. پرداخت تون
پرداخت تون یک پلتفرم برای پرداخت‌های کوچک (Micropayments) و شبکه کانال پرداخت است. این سیستم امکان انتقال ارزش به‌صورت فوری و خارج از زنجیره (Off-Chain) را بین کاربران، بات‌ها و سایر خدمات فراهم می‌کند. مکانیزم‌های امنیتی داخلی آن تضمین می‌کنند که این تراکنش‌ها همان‌قدر امن باشند که تراکنش‌های روی زنجیره (On-Chain) هستند.
۳. پراکسی تون
پراکسی تون یک لایه پراکسی و ناشناس‌ساز برای گره‌های شبکه تون است. عملکرد آن مشابه I2P است و امکان ایجاد سرویس‌های VPN غیرمتمرکز و جایگزین‌های بلاکچینی برای TOR را فراهم می‌کند. با ترکیب پراکسی تون با تون P2P شبکه و تون DNS، این قابلیت به برنامه‌های غیرمتمرکز (دپ) مقاومت در برابر سانسور را می‌بخشد.
-
زمان راه‌اندازی: ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲
-
پس از راه‌اندازی، بسیاری از کیف پول‌های تون اعلام کردند که این قابلیت را مستقیماً در کیف پول‌ها و افزونه‌هایشان پیاده‌سازی خواهند کرد، تا کاربران بدون نیاز به نرم‌افزار اضافی به شبکه تون دسترسی داشته باشند.
۴. تون DNS (سیستم نام دامنه تون)
تون DNS امکان اختصاص نام‌های قابل خواندن توسط انسان به حساب‌ها، قراردادهای هوشمند، خدمات و گره‌های شبکه را فراهم می‌کند. این سیستم باعث می‌شود جستجو در بلاکچین مشابه مرور در وب باشد.
-
زمان راه‌اندازی: ۳۰ ژوئن ۲۰۲۲
-
دامنه‌های تون با پسوند “.ton” مشابه دامنه‌های “.eth” و “.crypto” عمل می‌کنند.
-
کاربران به جای استفاده از رشته‌های طولانی از اعداد و حروف، می‌توانند از نام‌های دامنه ساده و کوتاه استفاده کنند که حتی می‌تواند به آدرس کیف پول متصل شود.
۵. فضای ذخیره‌سازی تون
فضای ذخیره‌سازی تون یک فناوری ذخیره‌سازی فایل توزیع‌شده است که از طریق شبکه P2P تون در دسترس است. این سیستم مانند تورنت (Torrent) کار می‌کند اما از قراردادهای هوشمند برای دسترسی و حفظ اطلاعات استفاده می‌کند و امکان ذخیره و تبادل حجم زیادی از داده‌ها را دارد.
-
زمان راه‌اندازی: ۵ ژانویه ۲۰۲۳
-
فضای ذخیره‌سازی تون رقیب سیستم‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز مانند Filecoin و Storj است.
-
این سیستم به جای وابستگی به سرورهای متمرکز وب، از بلاکچین تون برای انتقال فایل‌هایی با هر اندازه استفاده می‌کند که پشتیبان‌گیری و رمزگذاری شده‌اند.
-
این قابلیت امکان میزبانی سایت‌های تون روی شبکه را فراهم کرده و گامی بزرگ به سوی تحقق اینترنت غیرمتمرکز و آزاد است.
خدمات و اجزای مهم تون
۱. خدمات تون
خدمات تون یک پلتفرم چندمنظوره برای ارائه خدمات است. این سیستم امکان ایجاد رابط‌های کاربری کاربرپسند برای برنامه‌های غیرمتمرکز (دپ) و قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند. همچنین تجربه‌ای مشابه مرور در وب را در یک محیط غیرمتمرکز ارائه می‌دهد.
۲. زنجیره‌های کاری تون
تون دارای یک زنجیره اصلی (Masterchain) و حداکثر ۲³² زنجیره کاری (Workchains) است. هر زنجیره کاری می‌تواند قوانین مخصوص خود را داشته باشد، از جمله:
-
فرمت‌های متفاوتی برای آدرس حساب‌ها و تراکنش‌ها
-
ماشین‌های مجازی مختلف برای قراردادهای هوشمند
-
رمزارزهای بومی مخصوص هر زنجیره
با این حال، تمام این زنجیره‌ها می‌توانند از طریق قوانین اساسی هماهنگ با یکدیگر تعامل داشته باشند.
۳. کیف پول تون
کیف پول تون یک کیف پول وب3 است که پرداخت‌های امن، سریع و غیرمتمرکز را بدون نیاز به واسطه‌ها فراهم می‌کند. این کیف پول‌ها به کاربران امکان کنترل مستقیم بر دارایی‌هایشان را بدون نیاز به بانک‌ها و واسطه‌ها می‌دهد.
انواع کیف پول‌های تون:
کیف پول‌های غیرحضانتی (Non-Custodial): کاربران کنترل کامل کلید خصوصی خود را دارند.
-
تون‌کیپر
-
تون‌هاب
-
کیف پول تون
-
کیف پول کوین98
کیف پول‌های حضانتی (Custodial): توسط اشخاص ثالث مدیریت می‌شوند.
-
@wallet (بات کیف پول تلگرام)
-
@crypto bot
۴. بات کیف پول تلگرام (Telegram Wallet Bot)
در ۲۶ آوریل ۲۰۲۲، بلاکچین تون اعلام کرد که گزینه‌های پرداخت رمزارزی در تلگرام از طریق Wallet Bot فعال خواهد شد.
ویژگی‌های کلیدی:
-
امکان ارسال تون‌کوین بدون کارمزد تراکنش به هر کاربر تلگرام
-
بدون نیاز به وارد کردن آدرس‌های طولانی کیف پول
-
تراکنش‌های سریع و بدون نیاز به انتظار برای تأییدیه‌های بلاکچینی
این ویژگی، استفاده از تون‌کوین در تلگرام را بسیار ساده و سریع کرده و به پذیرش گسترده‌تر آن کمک می‌کند.
حاکمیت
در شبکه تون، تغییرات در ساختار و نرم‌افزار شبکه تنها در صورتی ممکن است که اکثریت والیداتورها از طریق اجماع اثبات سهام آن را تایید کنند. به عبارت دیگر، هیچ‌گونه تغییر در نرم‌افزار یا تنظیمات شبکه نمی‌تواند بدون رای‌گیری انجام شود.
بازار تلگرام
در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲، تلگرام بازار جدید خود را که بر پایه بلاکچین تون ساخته شده است، معرفی کرد. این بازار به عنوان یک پلتفرم حراجی عمل می‌کند که در آن نام‌های نادر کاربران تلگرام به فروش می‌رسند.
-
این پلتفرم که تحت عنوان Fragment شناخته می‌شود، به کاربران اجازه می‌دهد تا نام‌کاربری‌های موجود را خریداری کرده و مالکیت آن‌ها را در بلاکچین تون ثبت کنند.
در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲، پاول دوروف اعلام کرد که فروش در Fragment از ۵۰ میلیون دلار فراتر رفته است. برخی از نام‌کاربری‌های تلگرام در این پلتفرم با مبالغ قابل توجهی فروخته شده‌اند. برای مثال، نام کاربری @news با قیمت 994,000 تون (حدود ۱.۷ میلیون دلار) به فروش رسید.
تون و دونیت (Donate)
در ۲۳ دسامبر ۲۰۲۱، تون اعلام کرد که با دونیت همکاری کرده است تا کاربران بتوانند با استفاده از تون‌کوین برای کمک‌های مالی و پرداخت اشتراک‌ها اقدام کنند. همچنین، مدیران کانال‌ها قادر خواهند بود درآمد خود را به صورت رمزارز جمع‌آوری کنند.
