ماسک، سقف آسمان و بدرقه استریل

دوشنبه ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ – ۱۶:۱۳ ماسک، سقف آسمان و بدرقه استریل

دخترک کم حوصله است. خادم می دود دنبال مادرش و می گوید: «عموجان، دختر قشنگم دستت را بیاور جلو!» دست هایش را ضدعفونی می کند. از جیب کتش یک شکلات بیرون می کشد. آن را هم ضدعفونی می کند: «التماس دعا زائر کوچولو، این هم جایزه تو».

سرویس جامعه خبرگزاری فارس: نگاهت را که می گردانی تقریباً همه جا یک خادم هست که با موادضدعفونی کننده ایستاده است. بنرها و نوشته های مختلفی نصب شده که زائر عزیز ماسک بزن، دستت را بشوی و فاصله اجتماعی را رعایت کن. حتی اگر این ها را نبینی بلندگوهای حرم رضوی، وسیله ای شده تا ضوابط بهداشت کرونایی را مدام یادآوری کند. خادم ها هم بین جمع می گردند و به معدود زائرانی که کلافگی از گرما سبب شده ماسک را چند دقیقه ای از خود دور کنند تذکر می دهند. بعد از بازگشایی درب های حرم آستان رضوی که مدتی بنابه شرایط کرونا در کشور و پرهیز از تجمعات عمومی به روی زائران و مجاوران بسته شده بود، توفیق زیارت امام هشتم(ع) همراه با سایر بارگاه های مذهبی دوباره برای ارادتمندان فراهم شد. با این حال در شرایط خاص یک بیماری همه گیر انتظار می رود نکات بهداشتی و رعایت فاصله اجتماعی در این اماکن به دقت و خوبی انجام شود تا هم زائران و علاقمندان از توفیق زیارت منع نشوند هم این مراکز به الگویی سرآمد برای مکان های عمومی که دستورات بهداشتی کرونا به خوبی در آن رعایت می شود، تبدیل شوند. ما با مراجعه به آستان رضوی، حال و هوای این بارگاه در روزهای کرونایی را بررسی کرده ایم و چکیده ای از دیده های ما را می خوانید.

فاصله ها زیاد است

سه شنبه، پنج شنبه و جمعه نسبت به دیگر روزهای هفته از سال های دور، روزهای پر زائرتری هستند. آن هم به دلیل شأن و سفارش این روزها در روایات و برنامه های قرائت ادعیه و مداحی در حرم مطهر. اگر زائر راه دور باشید یا اهل استان خراسان رضوی و بنابه شرایط کرونا مدت ها به زیارت این بارگاه نیامده باشید و آخرین مراجعه شما به آستان، مربوط به قبل از کرونا باشد وقتی از باب الرضا(ع)، باب الجواد(ع)، بست شهید نواب صفوی یا هر کدام از درهای حرم اولین قدم را به سمت حرم بردارید، شاید چند قدم اول، دل و چشمتان نگذارد راه بروید. محزون می شوید و ناخودآگاه اشک می ریزید. صحن های حرم حتی در سردترین روزهای سال، ایام سال تحصیلی و امتحانات دانش آموزان هم انقدر خلوت نبوده است. صحن هایی که وسعتشان، کاهش سفرها و زائران سبب شده، این روزها در مقایسه با شرایط عادی بسیار بسیار خلوت به نظر برسند. همین موضوع سبب شده خواه ناخواه، فاصله اجتماعی بیش از آن اندازه و معیار تعیین شده رعایت شود.

خوشآمدگویی کرونایی

قبل از ورود به حرم خادمان ماسک و شیلدزده با کمترین تماس فیزیکی و استفاده از ابزار مخصوص مرحله بررسی محتویات همراه زائران را انجام می دهند. همراه داشتن محلول ضدعفونی بدون مانع است منتهی به اندازه معقول و احتیاج فردی و در ظرف های غیر شیشه ای. زائر بدون ماسک اجازه ورود به حرم ندارد. باید بعد از ورودی ها از دیگر خادمان ماسک بگیرد. اگر بعد از ورود در استفاده از ماسک کوتاهی کند حتماً تذکر داده می شود. روبه روی ورودی ها میزی هست که خادمی پشت آن در محوطه صحن نشسته است. کتاب های ادعیه عمومی جمع آوری شده و کیسه های نایلونی هم در صحن ها وجود ندارد. این را از توضیحات خادم و بسته ای که به هر زائر می دهد، می توان متوجه شد. یک کتابچه کوچک چند صفحه ای طراحی شده که اذن دخول، زیارت امین الله، چند دعای کوتاه مجرب و آداب زیارت در آن نوشته شده و هر زائر با یکبار دریافت آن می تواند در زیارت های بعدی هم استفاده کند. چنانچه کسی مایل است اعمال بیشتری انجام دهد و ادعیه کامل تری همراه داشته باشد، مفاتیح شخصی خود را همراه می آورد. کیسه نو نایلونی هم به هر فرد داده می شود. خادم دست زائران را ضدعفونی و توصیه می کند اگر جانماز شخصی دارید از آن استفاده کنید. مهرهای حرم مکرر ضدعفونی می شوند با این حال بهتر است قبل از استفاده با استفاده از ضدعفونی کننده ای که همراه دارید، آن را استریل کنید. اگر محلول همراه ندارید به خادمانی که 4 سوی هر صحن یا بین جمعیت هستند، مراجعه کنید و بخواهید این کار را برایتان انجام دهند. توصیه های کاملی است.

تمهیداتِ تیغِ آفتابی

آفتاب ظهر خراسان تند و تیز است. انعکاس نور آفتاب روی سنگفرش های خاکستری روشن و سفید حرم چشم را جمع می کند. عینک آفتابی اینجا دو کاربرد مهم دارد هم چشمتان از تندی نور در امان می ماند هم کافی است آن را روی ماسک، روی تیغه بینی تان بگذارید، اینطور شیشه عینک، بخار و عرق نمی کند. ماسک هم بهتر روی صورت شما می ماند و کمتر نیاز به ثابت نگه داشتن آن روی صورتتان با استفاده از دست دارید. بنابراین احتمال آلودگی کمتر می شود. موقع برداشتن عینک و برگرداندن آن به کیف آن را ضدعفونی کنید چون به هر حال با سطح بیرونی ماسک در تماس بوده است. اگر سه زمان اذان صبح، ظهر و مغرب را در آستان حضور داشته باشید، متوجه خواهید شد که خلوت ترین زمان ظهر تا عصر حوالی ساعت 10 تا 18 است.

فقط زیر سقف آسمان

گرمای تابستان و آفتاب تند یک طرف این ماجراست. مراعات های بهداشت و سلامت شرایط کرونایی سبب شده حتی با وجود اینکه رواق ها و بخش های مسقف حرم سقف بلند، وسعت کافی و تهویه قوی دارند، بسته باشند. تفاوتی برای هیچ گروه یا زائری نیست و این شرایط کاملاً عمومی است. زائران فقط در صحن ها، روی فرش های 6 متری که 1 و نیم متر ازهرطرف با فرش بعدی فاصله دارد، می توانند بنشینند. پس در زیارت این روزهای حرم رضوی انتظار سایه و رفتن زیرسقف رواق ها را از ذهنتان دور کنید. بارها پیش می آید که مردم به خادمان مراجعه می کنند و می خواهند در رواق ها و فضاهای مسقف را باز کنند اما آن ها سعی می کنند با روی خوش شرایط و دلیل این اقدام و به عبارت بهتر مراعات بهداشتی را توضیح و زائر را قانع کنند. هر چند دقیقه یکبار از سیستم صوتی آستان هم توضیحاتی پخش می شود که با خوشآمدگویی به زائران استفاده از ماسک، پرهیز از لمس سطوح، رعایت فاصله اجتماعی، ضدعفونی کردن و شستشوی دست ها در صورت نیاز را یادآوری می کند. بانویی جوان می گوید: «دخترم بی حوصله است. امان نداد دستش را ضدعفونی کنم خادم حرم اما با یک شکلات و روی خوش راضی اش کرد. چقدر این تذکرها حس خوبی به من می دهد انگار کسی تمام حواسش به سلامتی آدم باشد.»

زمان برنامه ها کوتاه شده

برنامه های مذهبی قبل و بعد از نماز جماعت هم متفاوت از قبل است. کیفیت محتوای مذهبی ارائه شده در کوتاه ترین زمان ممکن مورد توجه قرار گرفته. این را زائرانی بهتر متوجه می شوند که تجربه بارها زیارت حضرت در ایام عادی و مناسبت های مذهبی را دارند و می دانند که آستان با دعوت از چهره های بنام و برنامه های مفصل سعی می کرد، شأن و حق حضور زائران را به خوبی ادا کند. حالا اما زمان، شاخص مهمی برای همه برنامه ریزی ها شده است. آستان از کیفیت کم نگذاشته، کمیت یعنی زمان اجرای برنامه ها مختصرتر شده تا حتی در فضای وسیع و باز صحن ها هم مدت حضور زائران کنترل و سلامتی شان تأمین شود. با این حال اما زیارت این ایام، حال و هوا و تجربه خاصی است. قبلاً اگر زائران با نوای ادعیه، مداحی و سخنرانی که در ساعات مختلف اجرا می شد، چشم تر می کردند حالا گوشه گوشه صحن ها روضه خانه اهل بیت(ع) شده. بیتوته زائران دلشکسته و حاجت مندی که پناه آورده اند به این بارگاه حال غریبی است. شاید متفاوت ترین زیارت عمر را رقم می زند.

روضه خانه روزهای کرونا

مردی با لباس بلند عربی نشسته با صدایی نسبتا بلند و از بَر، زیارت جامعه می خواند. حالا که کتاب های ادعیه جمع آوری شده خیلی ها غنیمت می شمرند، با فاصله می نشینند و نجوایش را تکرار می کنند. زنی جوان یک گوشه صحن انقلاب چادر روی صورت فرزند خردسالش انداخته و می گوید: «به شما پناه آوردم، ضامن آهو. آمدم دعا کنم و دست روی دلم بگذارید و آرامم کنید.» مرد جوانی در صحن آزادی سر به دیوار حرم گذاشته، یک گوشه خلوت، بی امان و با صدای بلند گریه با چشمانش خیس به گنبد طلا نگاه می کند. پیرمردی بطری اش را با آب سقاخانه پر کرده، جلو می رود و به چند جوان که کنار هم نشسته اند و یکی شان نوحه می خواند التماس دعا می گوید: «دلتان پاک است، دعا کنید خدا این بلا را از ما بردارد.» با لهجه مشهدی شیرین و نگاه مهربانش دل جوان ها را می برد و «چشم حاجی جان!» می شنود. دل های شکسته، زائرانی که پناهی جز این بارگاه ندارند را البته شب ها از ساعت 10 تا نماز صبح بیشتر می توان دید. افرادی که صدای ندبه، نجوا و نوحه هایشان قطع نمی شود و غالباً برای ظهور دعا می کنند.

نمازجماعت با فاصله اجتماعی

فرش های آستان این ایام با همان فاصله که توضیح داده شد، پهن می شوند. با توجه به اینکه تعداد زائران متفاوت از قبل است تعداد کمی از فرش های پهن می شود. فرش های موجود در انبار فرش با فاصله زمانی استفاده می شوند تا در این زمینه هم مراعات های بهداشتی انجام شود. هنگام نماز در هر فرش 6 متری فقط 4 نفر می توانند نماز بخوانند. دو نفر در طرفین انتهایی فرش در قسمت بالای فرش و با فاصله کامل از هم و دو نفر با همین شرایط در قسمت پایین. بعد از نماز هم توصیه می شود این تعداد به کمتر از این برسد و زائران روی فرش های دیگر به صورت پراکنده می نشینند. اگر شما از پشت صفوف نماز جماعت عکس بگیرید این فاصله مشخص نیست و ممکن است این شبهه ایجاد شود که افراد کنار هم ایستاده اند و نماز می خوانند و صحن پر ازدحام تر از واقعیت دیده شود. در دیگر زوایا به ویژه زاویه عکس از بالا اما این فاصله و به تعبیر بهتر کلام این احساس مسئولیت اجتماعی سلامت محور در روزهای کرونایی و رعایت فاصله اجتماعی به خوبی دیده می شود. زائران در همه احوال به خصوص هنگام نماز باید ماسک داشته باشند و خادمان با حرکت بین صف ها به این موضوع نظارت می کنند.

ضدعفونی گران سیار

دسته، بدنه و چرخ های ویلچر توسط خادم مسئول ضدعفونی می شوند. ویلچرهای ضدعفونی شده هم در چند نوبت با ویلچرهای قبلی جایگزین می شوند. هرچند خادمان، شرایط بهداشتی کامل را هنگام استفاده توضیح می دهند. خادمان حاضر در صحن ها که موادضدعفونی کننده کوله ای دارند هم مدام چرخه مراعات های بهداشتی را با گندزادیی تکمیل می کنند. مشاهدات عینی ما می گوید در آستان هیچ منع و نهی برای ضدعفونی مجدد وجود ندارد و چنانچه زائری تمایل داشته باشد وسیله در حضورش ضدعفونی شود با استقبال از این خواسته انجام می شود. چه توسط خادمان سیار کوله به دوش حامل مواد ضدعفونی کننده چه خادمانی که اسپری های موادضدعفونی و در قسمت های مختلف هر صحن حضور دارند.

گلدان ها، سطوح پایین و در دسترس، درب ها توسط خادمان مسئول ضدعفونی سیار و کوله به دوش مرتب استریل می شوند. هرچند به زائران سفارش شده دست به سطوح نزنند با این حال با در نظر گرفتن شرایط کودکان و سالمندان، این مراقبت ها هم منظم و به خوبی انجام می شود. تا جایی که در یک ساعت توقف در هر صحن حتما بارها یا دست کم یک بار این خادمان سلامت یار را خواهید دید.

به تو از دور سلام…

و اما درباره زیارت. شعری هست که می گوید بعد منزل نبود در سفر روحانی. شعری که شاید این روزها حسابی تکیه کلام خادمان آستان شده است برای دلجویی از زائرانی که خود را به قصد زیارت و تشرف به حرم رضوی به این آستان رسانده اند اما نمی توانند مثل گذشته زیارت کنند. دو صحن انقلاب و آزادی، صحن های قدیمی و زیرگنبدخانه این بارگاه معنوی به شمار می روند. درهای اصلی و روبه ضریح هم در همین صحن ها قرار دارد. در صحن سقاخانه درب مشرف به ضریح بسته است. با این حال پنجره فولاد که از پشت شبکه های ساده، دلنشین و قدیمی اش می توان روبه روی ضریح امام رضا(ع) قرار گرفت با تدابیر خوبی امکان زیارت و سلام روبه ضریح حضرت را برای زائران فراهم می کند. میله های شکیل فلزی فاصله ای حدود سه متر از هر طرف و دور تا دور پنجره ایجاد کرده است. میله هایی که گلدان های بزرگ، بلند و سنگین شمشاد هم حائل، هم زینت بخش این حدفاصل شده است. در هر دو قسمت بانوان و آقایان 2 مسیر تردد با همان میله ها ایجاد شده. زائران به نوبت با راهنمایی خادمانی که در ابتدا، میانه و انتهای مسیر تشرف حضور دارند حرکت می کنند. از یک طرف وارد می شوند چند ثانیه مکث و سلام می کنند و از مسیری دیگر خارج می شوند. در اطراف هم پنکه های بزرگی جریان و جابه جایی مدام هوا را حتی در این بخش روباز و بدون سقف انجام می دهند.

در صحن ایوان طلا، سازه ای همچون پنجره فولاد وجود ندارد. بنابراین درب مشرف به ضریح باز است. با همان تمهید و تدابیر صحن پنجره فولاد اینجا هم زائران امکان زیارت و سلام دارند با یک تفاوت. ضریح حضرت به خوبی قابل دید است و همین باعث شده زائران آرام و قرار بیشتری پیدا کنند. افرادی هم که نذوراتی برای انداختن داخل ضریح داشته اند می توانند با انداختن آن در دو صندوقی که اطراف گلدان ها تعبیه شده نذر خود را ادا کنند.

بدرقه استریل زائران

اگر ذوق و قریحه عکس گرفتن داشته باشید این روزهای کرونایی و ماسک بر صورت بودن، فرصتی برای ثبت عکس های متفاوت است که بدون شک روزگاری نه چندان دور به خاطره مصور تاریخ پیوند می خورد. مثل بچه هایی که در حرم با فاصله از هم و استفاده از ماسک می نشینند. همصحبت می شوند. یا دیدن گوشه های خلوت و چشم نواز حرم که پیش از این ازدحام و غوغای حرم مانع از دیدن آن ها می شد. زمان می گذرد و عکس ها بهترین راوی خواهند بود که روزگاری زائران این استان از پیر گرفته تا جوان، مرد و زن ماسک بر چهره داشتند و خادمانش با در دست داشتن موادضدعفونی کننده حواسشان به سلامت زائران بود. جالب ترین صحنه اما لحظه خروج از حرم است. همان جایی که خادمان، زائران در حال خروج را با تمنا و احترام صدا می زنند و می خواهند حتی هنگام خروج هم دست آن ها را ضدعفونی کنند. این تکریم خاطره شیرینی است شاید روزی جایی نشستیم و در مرور احوال این روزها گفتیم با نوشتیم که عزیز این بارگاه بودی در روزگار کرونا چه وقتی سلام می دادی و می رفتی داخل چه وقتی به امید دیدار دوباره بیرون می آمدی.

/انتهای پیام

اخبار مرتبط پر بازدید ها پر بحث ترین ها بیشترین اشتراک بازار

اخبار کسب و کار