پنجشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۹ – ۰۹:۱۳ متن طرح سؤال پژمان‌فر از وزیر کشاورزی درباره کاهش سهم مرغ تولید داخل در بازار
نماینده مردم مشهد طی سؤالی از وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرد که چرا سهم مرغ لاین آرین که تولید داخل است از 80 درصد در سال 85 به کمتر از یک‌درصد رسیده است؟
حجت‌الاسلام نصرالله پژمان‌فر نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس، ضمن اعلام خبر سؤال خود از وزیر جهاد کشاورزی درباره وضعیت بازار مرغ و نهاده‌های دامی گفت: در سال 85 سهم مرغ لاین آرین که تولید داخل است از بازار 80 درصد بوده که این میزان هم‌اکنون به کمتر از یک‌درصد رسیده است.
وی افزود: در طرح سؤالی که تدوین شده در این باره و درباره برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی برای ادامه تحریم‌ها در ارتباط با مسئله مرغ سؤال شده است.
متن کامل طرح سؤال نماینده مشهد از وزیر جهاد کشاورزی به شرح است:
خلاصه سؤال:
۱- چرا علی‌رغم اینکه واردات گله‌های مرغ اجداد از کشور انگلیس بلای جان خودکفایی در صنعت طیور است، اما چند دهه است که بیش از ۹۵ درصد سهم بازار در اختیار این شرکت‌هاست؟
۲- چرا اراده‌ای برای احیای مرغ لاین بومی آرین وجود ندارد و از سال ۸۵ تاکنون سهم بازار آرین از حدود ۸۰ درصد به زیر یک درصد رسیده است و هیچ اقدامی در این باره صورت نگرفته است؟
۳- چرا بیش از ۸۰ درصد نهاده‌های دامی مورد نیاز کشور که می‌تواند در درون کشور تولید گردد و منجر به خودکفایی شود با ارز۴۲۰۰ تومانی وارد شده و حالا حتی چند برابر قیمت هم در بازار سیاه نایاب گردیده و ظرفیت تولید مرغ را به نصف کاهش داده است؟
۴- چرا ابتدای زنجیره تولید اعم از (مرغ لاین، تخم ماهی چشم زده قزل‌آلا، اسپرم دام سنگین، ملکه زنبور عسل، بُذور زراعی و غیره ) همه و همه به طور کامل وابسته به کشورهای غربی به خصوص انگلیس و فرانسه می‌باشند؟
۵- در صورت ادامه تحریم‌های شرکت‌های انگلیسی یا تحریم مجدد در حوزه‌های فوق به خصوص مرغ؛ راهکار عملیاتی مشخص وزارت جهاد چیست؟ (برای جلوگیری از بروز بحران کمبود این کالای معیشتی استراتژیک)
شرح سؤال:
تولید گوشت مرغ به عنوان اصلی‌ترین منبع تامین پروتئین حیوانی در ایران، در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۲.۶ میلیون تن بوده و مصرف سرانه آن هم بیش از ۲۸ کیلوگرم گزارش شده است زنجیره تامین گوشت مرغ، یکی از پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین زنجیره‌های تامین کالا در کشورهاست و با توجه به اهمیت آن در ایجاد امنیت غذایی پایدار، دولت‌ها سعی کرده‌اند، در سراسر این زنجیره به خوداتکایی پایدار برسند. در همین راستا میزان خودکفایی این محصول در اتحادیه اروپا ۱۰۶ درصد گزارش شده است. بنابراین، اطمینان‌بخشی به عاملان بازار می‌تواند نقش به سزایی در ایجاد ارزش افزوده و تولید صادرات محور داشته و در نهایت موجب رونق پایدار این صنعت در کشور شود.
اگرچه تولید گوشت مرغ در ایران کفاف مصرف داخلی را می‌دهد و حتی در سال‌های اخیر صادر نیز شده است، اما به‌طور کلی یک صنعت مونتاژ محسوب شده و بیش از ۹۰ درصد نهاده‌های اولیه این صنعت از منبع واردات تأمین می‌شود. یکی از نهاده‌های مهم صنعت طیور، جوجه یک روزه اجداد است که در حال حاضر تمامی آن وابسته به واردات از کشور‌هایی مانند انگلستان، فرانسه و آلمان بوده و در سال ۱۳۹۸ تامین فقط این نهاده در حدود ۷ میلیون دلار ارزبری داشته است. برای مقابله با این وابستگی تاریخی، ایجاد صنعت مرغ لاین آرین به منظور تولید جوجه یکروزه اجداد گوشتی و اصلاح نژاد طیور در سال ۱۳۶۰ در اراضی جنگلی بابل‌کنار مورد تصویب شورای اقتصاد قرار گرفت.
مرغ لاین جزو صنایع پیشرفته «هایتِک» بوده و فناوری آن تنها در اختیار شش کشور دنیاست. از این رو، یک منبع ارزشمند و غنی برای ایجاد امنیت غذایی پایدار در کشور به شمار می‌رود. مرغ گوشتی آمیخته لاین آرین تا قبل از ۳۶ روزگی، عملکرد مناسب‌تری نسبت به سایر نژاد‌های وارداتی دارد، اما بعد از این روز، هزینه نگهداری آن نسبت به سایر رقبا بالاتر می‌رود. با توجه به اینکه ذائقه و فرهنگ مصرفی در ایران متمایل به مرغ‌های درشت جثه می‌باشد، از این رو آمیخته آرین در نهایت از بازار حذف شده است. این آمیخته تا سال‌های پایانی دهه هفتاد شمسی، بیش از ۸۰ درصد جوجه یک روزه گوشتی کشور را تامین می‌کرد، اما در آن سال‌ها به جهت تغییر راهبرد دولت در ایجاد فضای رقابتی و خصوصی کردن این بازار، آرین سهم خود را در بازار از دست داد. از این دوره به بعد، آمیخته‌های متفاوتی وارد بازار ایران شده‌اند که توفیق آنان به خاطر پشتیبانی علمی و فنی از سوی شرکت‌های عرضه کننده می‌باشد. در صورتی که تنها آمیخته داخلی (آرین) ضمن عدم پشتیبانی مناسب، دارای سیستم بازاریابی و بازرگانی دولتی نیز بوده است.
* اهمیت سیاست‌گذاری صحیح و راهبرد هدفمند رشد و توسعه اقتصادی، افزایش جمعیت و محدودیت منابع در ایران موجب شده تا کشور بخشی از مایحتاج غذایی خود را وارد کند. واردات این محصولات در چندین دهه قبل به طور کالای نهایی بود، اما در اواخر دهه هفتاد، استراتژی کشور به سمت واردات نهاده‌های واسطه‌ای سوق پیدا کرد. یکی از مواردی که این سیاست در آن پیگیری شد، واردات جوجه اجداد یک روزه گوشتی بود. این نهاده در مقایسه با مشابه داخلی خود (آرین) عملکرد مناسب‌تر و بازارپسندی بهتری داشت. اتخاذ این سیاست باعث شد که تولید گوشت مرغ از ۷۲۵ هزار تن در سال ۱۳۸۷ به ۲۶۰۰ هزار تن در سال ۱۳۹۸ برسد و در این دوره به میزان ۲۶۰ درصد رشد را تجربه کند. اگرچه نتایج این سیاست در نگاه اول به نظر رضایت‌بخش می‌رسد، اما امنیت غذایی را از منظر دیگری با مخاطره مواجه نموده است، چرا که اتخاذ این استراتژی وابستگی به تامین غذا را فقط چند لایه به عقب برده و از نظر جامعه پنهان کرده است. این رویه باعث ایجاد انحصار در واردات نهاده‌های تولیدی شده و این انحصار هم در مورد فرد یا شرکت واردکننده داخلی و هم در مورد کشوری که از آن واردات صورت میگیرد، اتفاق افتاده است. همچنین عملا کارایی پژوهش در مورد نهاده‌های فناورانه را در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها بلاموضوع کرده است، چرا که، آنچه محقق در پی به دست آوردن آن است، توسط یک شرکت خارجی و معمولا با هزینه‌های کمتر در اختیار تولیدکننده داخلی قرار گرفته و از این رو نتایج تحقیقات بدون ارزش شده است. نتیجه این سیاست‌گذاری در نهایت باعث شد تا مرغ لاین آرین که در اواسط دهه ۷۰ تقریبا تمامی سهم بازار جوجه گوشتی را در اختیار داشت، امروزه به طور کامل سهمش را از بازار از دست داده و به عدد صفر برسد.
* رد استدلال مخالفان احیای لاین آرین برخی معتقد هستند که نباید به دنبال احیای مرغ لاین داخلی رفت؛ چرا که اعتقاد دارند، جوجه‌های گوشتی خارجی به علت ضریب تبدیل مناسب‌تر، نیاز کمتری به خوراک داشته و از این رو نیاز به واردات کمتری خواهد بود. ضریب تبدیل در واقع میزان تبدیل مواد غذایی به گوشت مرغ را اندازه میگیرد. برآورد‌های این افراد نشان می‌دهد که جایگزینی جوجه‌های گوشتی داخلی به جای وارداتی بار مالی ۰.۵ تا ۱.۵ میلیارد دلار را بر روی دوش صنعت طیور خواهد گذاشت. این هراس‌افکنی در بین بازیگران زنجیره تامین صنعت گوشت مرغ، قدرت سیاست‌گذار را در اتخاذ تصمیم قاطع و هدفمند کاهش می‌دهد، اما دو ایراد بر این استدلال وارد است، اول اینکه داده‌های تجربی اقتصاد پرورش مرغ گوشتی در ایران نشان می‌دهد که جوجه‌های گوشتی خارجی ضریب تبدیلی در حدود ۲.۷۵ (۱۰ درصد) داشته‌‌اند که با رقم اعلام شده در کاتالوگ‌های آن بسیار متفاوت است.
از طرف دیگر، در یک دهه اخیر مجموع ارزش واردات سویا، کنجاله سویا و ذرت دامی از ۲.۳ میلیارد دلار به بیش از ۴ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۸ رسیده است. از این رو واردات این نهاده‌ها به میزان ۱.۷ میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است و بازار نیز منحصرا در اختیار جوجه‌های وارداتی بوده است. بنابراین، بدون اینکه دستور کاری برای احیای مرغ داخلی وجود داشته باشد، این افزایش قابل توجه در واردات نهاده اتفاق افتاده است. ممکن است عده‌ای این افزایش واردات را به واسطه افزایش تولید قلمداد کنند، اما بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد که، متوسط رشد سالانه ارزش واردات نهاده‌های دامی (ذرت و کنجاله سویا) در یک دهه اخیر در حدود ۱۳ درصد بوده، اما در همین دوره میزان رشد سالانه تولید گوشت مرغ تنها به میزان ۵ درصد بوده است. از طرف دیگر، با توجه به قیمت تمام شده کمتر جوجه‌های داخلی، هزینه‌های تولید گوشت مرغ افزایش چشمگیری نخواهد داشت.
* احیای لاین آرین منوط به ایجاد زنجیره ارزش ایجاد زنجیره‌های‌ارزش می‌تواند موجب بهبود فرآیند کسب‌وکار در این صنعت شود. رنجیره‌های ارزش به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که یک صنعت در طول زنجیره تامین باید آن را انجام دهد تا در نهایت بتواند یک محصول با ارزش را به بازار تحویل دهد. یکی از دلایل عدم موفقیت مرغ لاین آرین، عدم توسعه زنجیرهای (Integrated) صنعت طیور در کشور است. بهره‌وری عوامل تولید، دانش فنی، قیمت تمام شده کمتر و افزایش کیفیت شروط اصلی برای پایداری تولید در صنعت طیور به شمار می‌روند. بر همین اساس، شرکت‌های زنجیرهای اقدام به تولید یکپارچه گوشت مرغ کرده‌اند. در زنجیره تامین کنونی صنعت طیور کشور، نقش واسطه‌ها چه در تامین نهاده‌ها و چه در توزیع مرغ آماده طبخ بسیار پررنگ است، اما ایجاد زنجیره ارزش، می‌تواند به افزایش چابکی این صنعت کمک شایانی نموده و منجر به ایجاد ارزش افزوده و کاهش قیمت تمام شده در این صنعت شود. در چنین حالتی با ایجاد یکپارچگی در تصمیم‌گیری، نقش واسطه‌ها کمرنگ شده و توانایی مدیریت علمی و توسعه فنی افزایش خواهد یافت. فعالیت در قالب این زنجیره، می‌تواند برای همه اجزای آن سودآور باشد. کاهش ریسک ناشی از قیمت نهاده و قیمت محصول نهایی از مهمترین ویژگی‌های این زنجیره خواهد بود. در کنار این اقدام بایستی، تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری موجود در سایت بابل‌کنار به‌روز رسانی شود. همچنین، سرمایه‌گذاری لازم در بخش توسعه و تحقیقات فنی و تخصصی آن صورت گیرد. از طرف دیگر، بهبود ساختار مدیریتی در جهت ایجاد چابکی و قدرت چانه‌زنی بیشتر نیز از الزامات تحقق زنجیره تولید پایداری آن خواهد بود. از این رو نقش دولت در اتخاذ سیاست‌‌های حمایتی حائز اهمیت بوده و باید با مداخله هدفمند و به موقع، منجر به تقویت صنعت مرغ گوشتی و خودکفایی واقعی آن شود. تغییر در سلیقه مردم از طریق رسانه‌های جمعی و تشویق مصرف کنندگان به انتخاب مرغ با جثه کوچکتر نیز می‌تواند باعث بهبود بازارپسندی این محصول شده و جایگاه آن در سبد پروتئین خانوار‌های ایرانی را تثبیت کند.
انتهای پیام/
بازار
اخبار کسب و کار
Error loading HTML