موافقان و مخالفان احداث سد فینسک چه می گویند؟

چهارشنبه ۷ آبان ۱۳۹۹ – ۰۰:۰۴ موافقان و مخالفان احداث سد فینسک چه می گویند؟

طرح انتقال آب از دریای خزر به فلات مرکزی ایران نخستین بار در اواخر دهه 30 مطرح شد. به دلایلی این طرح که «ایرانرود» نامیده می‌شد تا بعد از انقلاب مسکوت ماند تا این که دوباره در مجلس نهم بر سر زبان‌ها افتاد. وعده‌ها برای اجرایی شدن دو ساله این عملیات راه به جایی نبرد، اما در نهایت مسئولان ارشد در وزارت نیرو و مدیران استانی سمنان و سازمان محیط زیست به تازگی با صدورمجوزهای زیست محیطی برای ساخت سد فینسک این نشانی را به مخالفان این طرح دادند که چاره‌ای جز کلید زدن طرحی که مشابه کوچک شده این پروژه است، برای آب‌رسانی به استان سمنان ندارند. این در حالی است که مخالفان این پروژه بر روی مخاطرات زیست محیطی این عملیات تمرکز کرده‌اند و خواستار متوقت کردن آن هستند. احداث سد فینسک موافق و مخالفان بیشماری در چنته دارد که برخی از دلایل و نظرات آن ها را در این گزارش برای تان روی دایره ریخته‌ایم.

گروه محیط زیست خبرگزاری فارس- شوربختانه نتیجه و خروجی طرح‌های انتقال آب چیزی جز تجربیات آزمودن و به خطا رسیدن نبوده‌اند. انتقال بین حوضه‌ای آب ممکن است در کوتاه مدت سبب احیای صنعت و زراعت یک منطقه کم برخوردار از منابع آبی شود؛ اما در دراز مدت اسبابی برای خشکسالی، نابودی زمین‌های زراعی و زیست بوم و تنوع گیاهی و جانوری منطقه مبداء خواهد بود. شواهد آزموده شده نشان می‌دهد که با انتقال بین حوضه‌ای آب منطقه مقصد هم چندان عاقبت به خیر نمی‌شود.

پیامدهایی مانند رشد نامتوازن جمعیت، مهاجرت‌های مقطعی و وابسته شدن صنعت و زراعت به منابع آبی ناپایدار می‌تواند منطقه مقصد را با مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای رو به رو کند. با این حال به نظر می رسد که مسئولان راهی سهل‌الوصول تر از احداث سد برای آب‌رسانی به استان سمنان نمی‌شناسند. در گزارش پیش رو دلایل موافقان و مخالفان احداث سد فینسک و انتقال آب از سرشاخه‌های رود تجن به استان سمنان را بررسی کرده‌ایم. بسیاری از کارشناسان احداث این سد را پروژه کوچک شده ایرانرود می‌دانند و آن را به عنوان آغازی برای اجرایی شدن انتقال آب از دریای خزر به استان سمنان معرفی کرده‌اند.

***بی‌توجهی موافقان به تجارب نافرجام پیشین

بیشتر موافقان احداث سد فینسک از مدیران ارشد استان سمنان و نمایندگان شهرهای دامغان، شهمیرزاد و سمنان و سرخه هستند. تا به حال در گفته ها و مصاحبه های این موافقان درباره این پروژه چند هزار میلیاردی حرف و سخن و استدلالی نبوده که از نظر منطق علمی خریداری داشته باشد. از آنجا که این نوع انتقال آب نخستین بار نیست که با بی توجهی به تجربه های نافرجام قبلی انجام می گیرد پر واضح است که ادعاهای مطرح شده چیزی جز نظرات غیرعلمی و فاقد استدلال منطقی نباشد.

***ماجرای یک ادعای کارشناسی نشده: سمنان یک سوم غله کشور را تامین می‌کند!

آمار و ارقامی که نماینده شهرهای سمنان و شهمیرزاد و سرخه در تیر ماه سال 1392 و در دفاع از پروژه انتقال آب به سمنان داد با هیچ متر و معیاری منطقی به نظر نمی‌رسد. «علیرضا خسروی» نماینده پیشین سمنان با اشاره به این که انتقال آب از دریای خزر به سمنان از لحاظ امنیتی ضرورت دارد اعلام کرد که دولت همه تلاش خود را در این زمینه به کار گرفته است. خسروی در ادامه با بیان این که استان سمنان از پتانسیل‌های فراوان در حوزه کشاورزی برخوردار است، ادامه داد: در صورت انتقال آب، استان سمنان قادر به تولید یک سوم غله کل کشور خواهد بود.

***پرده برداری از یک ادعا

تا به حال کارشناسان مطرح آب و خاک پاسخ های دقیق با برآوردهای علمی به این ادعا داده‌اند که نشان می‌دهد چنین آماری جز یک ادعای پوشالی نیست. «حنیف رضا گلزار» کارشناس آب و خاک و عضو هیات مدیره جمعیت دیده‌بان طبیعت که از مخالفان احداث سد فینسک است در این باره می‌گوید: «موجب شرمساری است که با لمس این همه نا به سامانی مدیریتی در حوزه آب، هنوز از کارکرد بیش از 60 سد ساخته شده در حوضه آبریز دریاچه ارومیه پند و عبرت نگرفته‌ایم و همچنان در حال برنامه‌ریزی و لابی برای اخد بودجه‌های کلان سدسازی در کشور هستیم. از گلورد تا فینسک، از هراز تا لاسک، از شفارود تا چاشم، از کسیلیان تا گلوگاه تمرکز مدیران روی شیوه‌های منسوخ شده به اندازه کافی موجب شرمساری اهل فن هست؛ اما این شرمساری آنگاه تبدیل به سرشکستگی می‌شود که دلایل برخی تصمیم‌گیران برای سد سازی و طرح انتقال آب بین حوضه‌ای را مرور می‌کنیم.»

گلزار با انتقاد از ادعاهای مطرح شده مبنی بر توانایی استان سمنان در تامین یک سوم از غلات کل کشور گفته‌های نماینده پیشین سمنان را غیرمنطقی و خارج از دایره دفاع علمی می‌داند: «یک نفر در قامت نماینده ملت ایران در مجلس می‌گوید این قول را داده‌ایم که با انتقال آب خزر یک سوم غلات کل کشور را تامین کنیم. اگر منظور ایشان از غله را تنها و تنها گندم در نظر بگیریم برآورد یک سوم گندم مصرفی کشور در یک سال بیش از 4/5 میلیون تن که این حجم از گندم برای تولید نیازمند دست کم 9 میلیارد مکعب آب است. یعنی آبی برابر مخزن 45 سد به بزرگی سد امیرکبیر کرج و این در حالی است که آب تولیدی و مصرفی در سراسر سمنان در بخش‌های صنعتی و خانگی و کشاورزی دست بالا برابر 1/2 میلیارد متر مکعب در سال است و در این استان با 35 هزار هکتار سطح زیر کشت گندم آن هم به قیمت تاراج منابع زیر سطحی آبی سالانه 110 هزار تن گندم تولید می‌شود. این که این‌گونه امور مهم و استراتژیک فقط با قول و قرار یک نماینده که ممکن است دور بعدی حتی در مجلس هم نباشد به پیش می‌رود خود محل پرسشی دیگر است.»

***دعوت از رییس سازمان حفاظت از محیط زیست به مناظره

احداث سد فینسک با مجوزهای زیست محیطی همراه بوده است. بسیاری از کارشناسان انتقال آب از سرشاخه های رود تجن را پروژه کوچک شده انتقال آب از دریای خزر به سمنان می‌دانند. به تازگی تعدادی از کارشناسان آب و خاک عضو جمعیت دیده‌بان طبیعت از عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت از محیط زیست برای شرکت در مناظره‌ای با حضور مخالفان انتقال آب از خزر به سمنان دعوت به عمل آورده‌اند. در متن این دعوت 50 سوال مطرح شده که هنوز برای آن ها هیچ پاسخ در خوری دریافت نشده است. مهم‌ترین سوال‌های کارشناسان شامل این دغدغه ها می‌شود:

1) چطور می‌شود که سازمانی با نگاه صرفا تخصصی و فنی، اجرای این طرح را در یک دوره مضر و آسیب‌زا تشخیص می‌دهد و آن را شوخی دولت قبلی می‌نامد و پای نظر تخصصی خود هم می‌ایستد ولی همان تشکیلات پس از تغییر رییس دچار تغییر موضع می‌گردد و به یکی از طرفداران جدی طرح انتقال آب دریاچه کاسپین تبدیل می‌شود و تصمیم به اجرای شوخی دولت قبلی می‌گیرد؟ آیا با تغییر رییس سازمان حفاظت محیط زیست، نگاه فنی حاکم بر بدنه کارشناسی آن نیز دستخوش دگرگونی گردیده؟ آیا اصولا چنین تغییر و تحولاتی قابل پیش‌بینی، محتمل و معقول است؟

2) بر اساس کدام مطالعات تایید شده مشخص شده که استان سمنان دچار کم‌آبی است و کسری آب 200 میلیون مترمکعبی این استان چگونه برآورد و محاسبه شده است؟

3) بر اساس سند ملی آب، انتقال بین حوضه‌ای آب آخرین راهکار پس از طی شدن همه مراحل مدیریتی منابع آبی در مقصد بوده و باید تنها با هدف تامین آب شرب صورت گیرد. با این وصف چرا در این طرح بیش از 150 میلیون مترمکعب آب برای گسترش صنعت استان سمنان در نظر گرفته شده است؟

4) اگر هدف انتقال این آب صرفا شرب یا مصرف در بخش صنعت است چرا بسیاری از نمایندگان مجلس از حوزه انتخابیه مقصد این آب مدام از گسترش 300 هزار هکتاری باغات پسته و تولید یک‌سوم غله کشور در استان سمنان پس از اجرای این طرح سخن می‌گویند؟

کارشناسان امیدوارند با ارائه آراء و نظرات علمی پیش از وقوع فاجعه زیست محیطی دیگر در منطقه پشت کوه سمنان از انتقال آب به استان سمنان پیشگیری کنند.

***نماینده سمنان و مهدیشهر و سرخه:احداث فینسک یک پروژه ملی است

نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه پیش از هر چیز سد فینسک را به عنوان یک طرح ملی معرفی می‌کند. عباس گلرو با اشاره به این که این پروژه براساس رویه های قانونی در دست پیگیری قرار دارد می‌گوید: «احداث سد فینسک یک پروژه ملی و دارای ردیف اعتباری است. انتقال آب به فلات مرکزی ایران و احداث سد فینسک بر اساس رویه‌های قانونی در دست پیگیری است.

نماینده سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی بر این باور است که در استان سمنان با بحران مدیریت آب روبه رو هستیم: «نمی توان گفت که استان سمنان با بحران آب مواجه نیست بلکه بحران مدیریت آب داریم، اما این مساله به این معنا نیست که به تامین آب نیاز نداشته باشیم. در این زمینه نیز با دو مبحث رو به رو هستیم.»

عباس گلرو به مدیریت منابع آبی به چشم یک راهکار در بحران آب سمنان نگاه می‌کند اما بحث انتقال آب را نیز به عنوان یک الزام معرفی می‌کند. اول الزام انتقال آب در قالب طرح‌هایی که در دست پیگیری است و در انتقال آب خزر چالش‌هایی وجود دارد که اساسی نیست و با اقناع سازی منطقی و تبادل مزیت ها قابل حل است. مسئله دوم در کنار تلاش برای طرح‌های انتقالی پیگیری برای مدیریت هر چه بهتر منابع آب است که بهینه‌سازی مصرف را به دنبال دارد. مدیریت منابع آبی اساسی‌ترین مسئله در تامین آب محسوب می‌شود و آبیاری نوین در کشاورزی نمونه مناسب این رویکرد است.

*** نماینده ساری و میاندرود:تخصیص ردیف بودجه به فینسک غفلت مجلس دهم است

«علی بابایی کارنامی» نماینده مردم ساری و میاندرود در مجلس شورای اسلامی از مخالفان احداث سد فینسک به حساب می‌آید. این نماینده برخلاف مدیران ارشد استان سمنان تخصیص ردیف بودجه به این طرح را نشانه‌ای برای به حق بودن آن نمی‌داند و نگران تخریب‌های جبران ناپذیر زیست محیطی است که این پروژه به منطقه مبداء تحمیل خواهد کرد: «ما نمایندگان حوزه ساری و میاندرود و نمایندگان مازندران با احداث سد فینسک به شدت مخالف هستیم و مراتب این اعتراض را به مجلس و دولت محترم اعلام کردیم. موافقان این طرح در پاسخ به این که چرا باید این پروژه مخرب به احداث برسد ردیف بودجه آن را دلیلی برای درست بودن آن عنوان می‌کنند در حالی که از نظر ما تخصیص بودجه به چنین طرحی یکی از غفلت‌هایی است که در مجلس دهم صورت گرفته است. بی خبری نمایندگان و غفلت آن ها بوده که باعث شده این پروژه در دو سال متوالی ردیف اعتباری دریافت کند. »

نماینده مردم ساری و میاندرود می‌گوید ما مشکلی با مردم و مدیران محترم استان سمنان نداریم و دغدغه ما زیست بوم ارزشمند شمال کشور است که با طرح های این‌چنینی در آستانه خطرات زیست محیطی جدی قرار می‌گیرد: « مخالفت ما با احداث این سد به دلایل فنی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی است. انتقال حق آبه تجن و منابع آبی مازندران به سمنان منجر به یک فاجعه زیست محیطی خواهد شد، چرا که این سد بالادست سرچشمه‌های مازندران از جمله شهرستان‌های ساری و میاندرود در شرق استان قرار دارد و با احداث آن زمین های کشاورزی و زیست بوم مناطق جنوبی آن با کم آبی بی‌سابقه‌ای رو به رو خواهند شد و به این شکل حیات از این نواحی برداشته می‌شود.»

***نماینده مردم ساری و میاندرود: منتظر پاسخ قانع کننده وزیر نیرو هستیم

«منصور علی زارعی» از جمله نمایندگانی است که تلاش داشته نظر دیگر نمایندگان در مجلس شورای اسلامی را به مخرب بودن پروژه فینسک جلب کند. «زارعی» می‌گوید در موضوع طرح احداث سد فینسک به طور مجدانه این تلاش را در مجلس ادامه خواهد داد: «ما در خصوص اجرای این پروژه تعدادی سوال طرح کردیم و با تنظیم نامه و اخذ امضا از سوی نمایندگان سایر استان ها پیگیر موضوع هستیم. متاسفانه نمایندگان پیشین در این باره اقدامات شایسته و تلاش جدی نداشتند و نتیجه حاصل شده امروز دلیل این مدعا است.»

نماینده شهرهای ساری و میاندرود از پیگیری برای استفاده از معافیت‌های قانونی در اجرای طرح پروژه سد فینسک خبر می‌دهد و می‌گوید:«در هر صورت متولی اجرای این پروژه وزارت نیرو است و با طرح سوال از وزیر و اعلام وصول از سوی هیئت رییسه مجلس منتظر پاسخ وزیر و کمیسیون کشاورزی مجلس به سوالات مطروحه هستیم. اگر پاسخ به این سوال‌ها قانع کننده نباشد منتظر حضور وزیر در صحن مجلس و پاسخگویی مجدد به این سوالات در حضور نمایندگان خواهیم بود و این مهم را تا رسیدن به نتیجه ادامه خواهیم داد.

انتهای پیام/