نظر سینماگران غربی درباره ۱۰ اثر موفق سینمای ایران چیست؟

سیدعباس طاهری، نویسنده کتاب «نگاه خیره» گفت: با انتخاب ۱۰ اثر موفق تاریخ سینمای ایران، نظر منتقدین و نظریه‌پردازان غربی درباره آنها را جمع‌آوری و تحلیل کردم.

به گزارش مشرق، انتشارات سروش جدیدترین کتاب خود را با موضوع سینمای ایران در مجامع غربی منتشر کرده است؛ «نگاه خیره» به نویسندگی سیدعباس طاهری اثری پژوهشی با موضوع سینمای ایران و نگاه جشنواره‌ها غربی به آثار موفق آن است که در آستانه روز ملی سینما در اختیار مخاطبین و علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

سیدعباس طاهری، نویسنده کتاب «نگاه خیره» درباره این اثر گفت: کتاب «نگاه خیره» نگاه شرق‌شناسانه مجامع هنری غربی از جمله جشنواره‌ها به سینمای ایران را تحلیل می‌کند و سعی کرده به صورت عملی و ساختارمند نگاه غربی به سینمای ایران را بررسی کرده و نتایج آن را استخراج کند. نتایج نشان می‌دهد که در طول ۵۰ سال حضور سینمای ایران در غرب، اصلاحاتی در سلیقه مخاطب غربی ایجاد شده است اما کماکان راه درازی باقی مانده است.

وی اضافه کرد: این کتاب براساس مبانی فکری ادوارد سعید، فیلسوف و نظریه‌پرداز فلسطینی اصل ساکن آمریکا نوشته شده و نگاه مجامع هنری غربی و جشنواره‌ها به سینمای ایران در ۵۰ سال اخیر را تحلیل کرده است.

طاهری درخصوص تفاوت این کتاب با دیگر پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام شده است، گفت: تفاوت این کتاب با دیگر مطالعاتی که تاکنون در این زمینه انجام شده این است که این کتاب به صورت عملی به این موضوع پرداخته است. یعنی در ابتدا معیارهای نگاه غربی و شرق‌شناسانه را تعیین کرده و سپس بررسی کرده است که این نگاه‌ها تا چه حدی در آثار موفق سینمای ایران در مجامع غربی حضور داشته است. در این پژوهش ۵۰ سال از تاریخ سینمای ایران را مورد بررسی قرار دادیم. در ابتدا ۴۰ اثر انتخاب شده و با بررسی شاخص‌ها ۱۰ اثر (در هر دهه ۲ فیلم سینمایی) براساس همان نظریه تحلیل و بررسی شدند. نتیجه این بررسی در کتاب «نگاه خیره» خلاصه شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده شده است.

این نویسنده با معرفی ۱۰ فیلم سینمایی ایرانی که در این پژوهش انتخاب شده‌اند گفت: از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۷ دو فیلم «گاو» و «طبیعت بی‌جان» انتخاب شدند، از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷ به فیلم‌های «دونده» و «خانه دوست کجاست» پرداختیم و از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۷ که یکی از دهه‌های پررونق سینمای ایران بوده است فیلم‌های «طعم گیلاس» و «رنگ خدا» را انتخاب کردم. در دهه بعدی، «لاک‌پشت‌ها پرواز می‌کنند» و «دایره» انتخاب شدند و در نهایت در دهه آخر «جدایی نادر از سیمین» و «ماهی و گربه» را برگزیدم.

نویسنده کتاب «نگاه خیره» با توضیح اینکه این کتاب نوعی تحقیقات بنیادین است، گفت: تحقیق و پژوهش این کتاب به طور تمام وقت چیزی حدود یک سال زمان برده است؛ ۶ ماه مطالعات داشتم و ۶ ماه برای نوشتن این کتاب زمان گذاشتم. در حقیقت دو سال درگیر نوشتن این کتاب بودم. برایم به عنوان یک فیلمساز همواره این پرسش مطرح بوده است که چه خصوصیاتی برای مخاطبین بین‌المللی جشنواره‌ها جذابیت دارد و توجه او را جلب می‌کند؟ با مشورت‌هایی که با استادم، آقای دکتر شهاب اسفندیاری داشتم به سمت مطالعات پسا استعماری و شرق‌شناسی سوق داده شدم و در این بین با ادوارد سعید آشنا شدم. با این که بیش از ۴۰ سال از نشر کتاب‌های این پژوهشگر می‌گذرد اما هنوز هم می‌تواند ابزاری برای نگاه کردن به تاریخ شرق و به ویژه خاورمیانه و کشورهای اسلامی باشد. برهمین اساس با تمرکز بر ادوارد سعید و آرای او و البته دیگر پژوهشگران به این موضوع مهم پرداختم.

وی تاکید کرد: همچنین تحقیقی درباره نقطه نظرات منتقدین، نظریه‌پردازان و داوران جشنواره‌های اروپایی و آمریکایی درباره سینمای ایران داشتم. به عبارت دیگر در هر جایی که درباره اثری موفق از سینمای ایران نظری وجود داشته است آنها جمع‌آوری کرده و به صورت خلاصه در این کتاب با یکدیگر مقایسه کردم. برای مثال نوع نگاه به زنان در فیلم ایرانی یکی از موضوعات مهم این کتاب است که از نظر این منتقدین و نظریه‌پردازان بررسی و تحلیل شده است.