کتاب صوتی و الکترونیکی قالب‌های نوین کتابند

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو از ستاد خبری سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر هفته کتاب سی‌ودوم در گفتگو با تلویزیون اینترنتی کتاب درباره تعامل با فضا‌های دیجیتال و هوش مصنوعی در دنیای امروز، گفت: مساله اول در برخورد با چنین فناوری‌هایی، شناخت آن فناوری‌هاست. همچنین در برخورد با تکنولوژی‌های نوین نباید هیجان‌زده واکنش نشان دهیم. در دهه ۸۰ شمسی تلفن هوشمند در کشور وجود نداشت، اما بعد‌ها همه‌گیر و کتاب الکترونیکی و صوتی نیز در پی آن مرسوم شد. اما کتاب صوتی و الکترونیکی مدت‌ها طول کشید تا وارد ایران شود.
وی افزود: برخلاف کتاب صوتی و الکترونیکی، هوش مصنوعی همزمان با دنیا وارد ایران شد، چراکه زیرساخت‌ها و پیش‌نیاز‌های آن از پیش وارد کشور شده بود. جنبه مثبت ورود دیرهنگام کتاب صوتی و الکترونیکی به کشورمان آن بود که می‌توانستیم از تجربه جهانی در برخورد با کتاب‌های صوتی و الکترونیکی استفاده کنیم. تجربه این قالب‌ها ثابت کرد که کتاب فیزیکی قابل حذف نیست، چراکه نه فقط در ایران، که اروپا و آمریکا نیز قالب الکترونیکی و صوتی کتاب جایگزین نسخه‌های کاغذی نشد. البته برخورد نسل‌های جدید با کتاب متفاوت است، اما تا زمانی که نسل‌های پیشین که به کتاب کاغذی عادت کرده‌اند، در قید حیات هستند، کتاب فیزیکی و کاغذی از میان نخواهد رفت.
رمضانی تاکید کرد: باید در نظر داشته باشیم که نسخه الکترونیکی و صوتی نیز قالب‌های کتاب هستند و هیچ‌یک هم جایگزین دیگری نمی‌شوند. دلیل اصلی این امر آن است که کتاب کاغذی هم حواس پنجگانه و هم فکر فرد را درگیر می‌کند، اما کتاب الکترونیکی و صوتی تنها یک یا دو حس پنجگانه را درگیر کرده و فکر مخاطب را درگیر نمی‌کند؛ در نتیجه مطالعه کتاب کاغذی با دقت و تمرکز بیشتری صورت می‌گیرد.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران درباره رویکرد‌های این موسسه نسبت به کتاب‌های صوتی و الکترونیکی گفت: البته خانه کتاب و ادبیات ایران همواره در مورد کتاب‌های صوتی و الکترونیکی رویکرد تعاملی و مثبتی داشته است. مثلا در دوران شیوع ویروس کرونا در کشور، مدیران پیشین این موسسه تمهیداتی را در نظر گرفتند تا با توجه به خانه‌نشین شدن مردم، آنها بتوانند به کتاب‌های الکترونیک با تخفیفات بالا دسترسی داشته و خریداری کنند. پلتفرم‌های کتاب‌های صوتی و الکترونیکی نیز کتاب‌ها را با تخفیفات گسترده عرضه کردند.

ضرورت شناخت کافی از فناوری‌های نوین

رمضانی با اشاره به اینکه کتاب صوتی و الکترونیکی جایگزین کتاب‌های فیزیکی نیستند، بیان کرد: این قالب‌های جدید کتاب تنها در توسعه بازار سهم دارند و نباید به عنوان قالب جایگزین به آنها نگریسته شود.
او با اشاره به فعالیت‌های خانه کتاب و ادبیات ایران در حوزه هوش مصنوعی بیان کرد: خانه کتاب و ادبیات ایران همواره این امر را در نظر دارد که در حوزه‌های نوین تکنولوژی باید فعالان صنعت نشر و بازار کتاب، شناخت کافی داشته باشند. به همین منظور نشست هوش مصنوعی و صنعت نشر را انجمن ناشران زنان با همکاری خانه کتاب و ادبیات ایران در سرای اهل قلم برگزار کرد. همچنین انجمن ناشران دانشگاهی نیز همایشی را با کمک و همراهی خانه کتاب و ادبیات ایران در زمینه هوش مصنوعی و نشر دانشگاهی برگزار کرد.

آمارخوانی بازار کتاب

رمضانی با اشاره به ذائقه آمارخوانی و تحلیل‌خوانی بیان کرد: آمار‌هایی مانند کتاب پرفروش در سامانه «بازار کتاب» منتشر می‌شود و توجه بسیاری را به خود جلب می‌کند. برای روشن شدن آمار و تحلیل آمار بازار کتاب و صنعت نشر، تصمیم گرفتیم تصویری از کتاب ایران ارائه کنیم به نام تکتا (تصویر کتاب ایران) که در آن آمار تحلیلی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان کتاب ارائه می‌شود. تاکنون سه شماره از آن منتشر شده است. شماره نخست تکتا درباره نمایشگاه مجازی سال گذشته (۱۴۰۲)، نسخه دوم مربوط به سامانه بازار کتاب در سال ۱۴۰۲ و سومین شماره در مورد ۳۱ سال تولید کتاب کودک و نوجوان ایران است. آخرین نسخه تکتا درباره نمایشگاه مجازی ۱۴۰۳ است که به زودی منتشر خواهد شد.
او افزود: به جز آن، سایت خانه کتاب و ادبیات ایران نیز محتوا‌های مفید دیگری نیز در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد که یکی از آنها، تلویزیون اینترنتی کتاب است. در این بخش گزارش‌های تحلیلی در کنار دیگر موارد در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
سی‌ودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «خواندن برای همدلی» از ۲۳ آبان (۱۴۰۳) شروع شده و تا ۳۰ آبان (۱۴۰۳) ادامه دارد.