کلاف سر در گُم وزارت نفت در استفاده از LPG/ پیشنهاد توسعه اتوگاز در شهرهای نزدیک پالایشگاه

چهارشنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۹ – ۰۵:۵۵ کلاف سر در گُم وزارت نفت در استفاده از LPG/ پیشنهاد توسعه اتوگاز در شهرهای نزدیک پالایشگاه

عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: درحالی که در صادرات LPG دچار مشکل هستیم، تقاضای کشورهای همسایه به گازوئیل ایران رو به افزایش است، لذا جایگزینی LPG با گازوئیل در اتوبوس‌ها باید موردتوجه وزارت نفت قرار گیرد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، میادین پارس جنوبی، پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها سه منبع تولید LPG در کشور هستند. بر اساس آمارنامه مصرف فرآورده‌های انرژی‌زا میزان تولید LPG در پالایشگاه‌های نفتی 2.1 میلیون تن در سال بوده است. میزان تولید LPG در پتروشیمی‌ها شامل پتروشیمی‌های بندر امام خمینی(ره) ، پارس، بوعلی، بوشهر و نوری نیز بر اساس صورت‌های مالی این شرکت‌ها در سال 97، 3.5 میلیون تن در سال است.

همچنین مطابق گزارش بانک اطلاعاتی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس میزان تولید LPG در فازهای مختلف میدان پارس جنوبی سالانه حدود 9.6 میلیون تن و میزان تولید LPG از سایر پالایشگاه‌های گازی 2.4 میلیون تن برآورد می‌شود. بدین ترتیب در مجموع میزان تولید LPG کشور سالانه حدود 17.6 میلیون تن است.

در حال حاضر میزان مصرف LPG در داخل کشور 2.1 میلیون تن در سال است و سالانه 5 میلیون تن LPG صادرات شده و مابقی این گاز باارزش به میزان 10.1 میلیون تن در خطوط لوله گاز طبیعی و فلرها می‌سوزد و هدر می‌رود. در این بین سوال اساسی این است که با این 10 میلیون تن چه کارهایی می‌توان انجام داد تا به جای هدر رفتن در خطوط لوله بیشترین سودآوری را برای کشور داشته باشد.

در این راستا برای بررسی سناریوهای موجود برای مصرف LPG و ارائه یک برنامه و نقشه راه با هادی بیگی‌نژاد عضو کمیسیون انرژی مجلس به گفتگو نشستیم.

مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:

*وزارت نفت راهبرد مشخصی برای استفاده از هیدروکربن LPG ندارد

فارس: برای مصرف LPG در کشور چه سناریوهایی مطرح است؟ برنامه فعلی وزارت نفت از این هیدروکربن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بیگی‌نژاد: ابتدا اگر اجازه دهید با یک مقدمه بحث خود را آغاز کنم. در حال حاضر طبق برآورده‌ها حداقل میزان تولید LPG حدود 14 میلیون تن در سال است. البته آمار و ارقام در این باره مختلف است، اما ما حداقلی را برای تولید در نظر گرفته‌ایم. از این مقدار 5 میلیون تن آن به صورت خام صادر می‌شود. 2 میلیون تن آن در داخل کشور صرف تامین نیاز بخش خانگی می‌شود که البته مقدار زیادی از این 2 میلیون تن به صورت غیرمجاز در خودروها مورداستفاده قرار می‌گیرد.

همچنین حدود 2 میلیون تن LPG از گاز تولیدی در پارس جنوبی جداسازی می‌شود، ولی به دلایل تحریم‌های اعمال شده وزارت نفت به ناچار آن را در خطوط لوله طبیعی گاز می‌سوزاند و مابقی LPG تولیدی از فازهای پارس جنوبی نیز به دلیل عدم احداث واحدهای جداسازی گازمایع به صورت خودکار وارد خطوط لوله می‌شود. به نظر من وزارت نفت باید برای تمامی تولید LPG سالانه خود در این حوزه برنامه‌ریزی کند.

به طور کلی سه سناریو برای مصرف LPG قابل تعریف است که عبارت‌اند از صادرات، استفاده به عنوان سوخت خودروها و استفاده به عنوان خوراک واحدهای پتروشیمی. به اعتقاد بنده با یک استراتژی مشخص هیدروکربن LPG در هر یک از سه سناریو اشاره شده باید سهم داشته باشد که البته مدل استفاده از آن نیازمند یک برنامه جامع است که ذیل برنامه جامع انرژی کشور تعریف شده باشد.

در حال حاضر بی‌برنامگی در استفاده از LPG در کشور به راحتی قابل مشاهده است. از طرفی حجم زیادی LPG را در خطوط لوله می‌سوزانیم و از طرفی دیگر بخشی از LPG موردنیاز بخش خانگی در خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در بحث صادرات و خام‌فروشی LPG نیز هیچ راهبرد مشخصی نداریم.

به اعتقاد بنده برای ساماندهی مصرف LPG وزارت نفت ابتدا باید یه کارگروه تخصصی با حضور همه کارشناسان تشکیل دهد تا برنامه استفاده از این سوخت بر مبنای نظرات کارشناسی تدوین نمی‌شود. آقای زنگنه در گذشته معتقد بود که استفاده از LPG به عنوان سوخت خودروها از لحاظ اقتصادی صرفه بالایی دارد، ولی الان برخلاف نظرات قبلی خود کار را جلو می‌برند. لذا این موضوع نشان می‌دهد که شیوه تصمیم‌گیری فعلی درباره LPG کارشناسی نبوده و به صورت سلیقه‌ای با این موضوع برخورد می‌شود.

* باید به دنبال توسعه اتوگاز و صادرات تجهیزات ایرانی در کشورهای متقاضی LPG ایران باشیم

فارس: صادرات LPG نوعی خام‌فروشی است. آیا در صادرات این محصول منافع ملی کشور تامین می‌شود؟

بیگی‌نژاد: همان طور که اشاره کردم، قطعاً LPG در هر یک از سه سناریوی تعریف شده سهم خواهد داشت. در حوزه صادرات و خام فروشی LPG باید هدف وزارت نفت بر مبنای توسعه صنعت اتوگاز در کشورهای مقصد به ویژه کشورهای همسایه تعریف شود. به بیان دیگر بهتر است، وقتی ما LPG را به کشوری صادر می‌کنیم برای توسعه صنعت اتوگاز در آن کشور نیز مذاکراتی انجام دهیم. یعنی به گونه‌ای بازاریابی کنیم که هم LPG تولیدی کشور و هم تجهیزات تولیده‌کنندگان ایرانی در حوزه اتوگاز به آن کشور صادر شود.

در صورتی که بتوانیم در بازاریابی خوب عمل کنیم، اصلاً می‌توانیم جایگاه‌های اتوگاز در کشورهای همسایه را با تجهیزات ایرانی راه‌اندازی کنیم و بدین صورت آن کشور را در بخشی از سبد حمل و نقل خود به ایران وابسته کنیم. در حوزه ساخت داخل بخش خصوصی ما توانمندی لازم برای تولید مخازن ایمن و تجهیزات جایگاه‌های LPG را دارد و حتی در حال حاضر به کشورهای مختلف صادرات داریم. وزارت نفت در حوزه بازاریابی برای صادرات LPG برنامه مشخصی ندارد و اصلا به این موضوعات فکر نمی‌کند. متاسفانه ما بیشترین منابع هیدروکربوی دنیا را داریم ولی نمی‌توانیم به درستی از آن استفاده کنیم.

هرچند صادرات LPG به نوعی خام‌فروشی این محصول است؛ اما حتی برای خام‌فروشی هم باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که مزیت اقتصادی و سیاسی آن به بیشترین حد ممکن برسد. مثلاً ببینید صادرات گاز نسبت به تبدیل گاز به ارزش افزوده در پتروشیمی‌ها نوعی خام‌فروشی محسوب می‌شود، اما روسیه همین صادرات گاز را تبدیل به یک اهرم سیاسی در مقابل کشورهای مختلف کرده است. در نتیجه خام‌فروشی LPG هم تنها در این صورت توصیه می‌شود که مزیت‌هایی همچون صادرات تجهیزات و منافع سیاسی را به همراه داشته باشد.

*پیشنهاد استفاده از LPG در خودروها در شهرهای نزدیک پالایشگاه

فارس: آیا استفاده از LPG به عنوان سوخت خودروها صرفه اقتصادی دارد؟ به نظر شما LPG در سبد سوخت کشور باید چه جایگاهی داشته باشد؟

بیگی‌نژاد: در بحث استفاده از LPG به عنوان سوخت خودروها دو موضوع مطرح است. اولا اینکه این اقدام توجیه اقتصادی دارد و ثانیا اینکه مدل توسعه آن چیست. در صورتی که LPG در خودروهای سنگین و اتوبوس‌ها جایگزین گازوئیل شود، یک ظرفیت مناسب برای دولت و وزارت نفت فراهم می‌شود تا به جای LPG، سوخت گازوئیل را با قیمت بالاتری در بازار منطقه‌ای به فروش برساند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر میزان تقاضای کشورهای منطقه برای خرید گازوئیل ایران رو به افزایش است و از طرفی در صادرات LPG نیز با محدودیت‌های جدی مواجه هستیم زیرا اگر وزارت نفت می‌توانست LPG را صادر کند که بخشی زیادی از آن را در خطوط لوله هدر نمی‌داد. پس در صورت جایگزینی LPG به جای گازوئیل در ناوگان حمل و نقل عمومی و اتوبوس‌ها و صادرات گازوئیل معادل آن می‌تواند درآمدهای ارزی کشور را افزایش دهد. طبیعتا علاوه بر مزایای اقتصادی، استفاده از سوخت پاک LPG به جای گازوئیل به کاهش آلودگی هوا نیز کمک می‌کند.

در بین می‌توان LPG را حتی به عنوان سوخت خودروهای شخصی در شهرهای اطراف پالایشگاه‌ها نیز استفاده کرد. ولی باید توجه داشت که استفاده از CNG در خودروهای شخصی اولویت بالاتری دارد، لذا سیاست‌گذار باید به گونه‌ای LPG را قیمت‌گذاری کند که در مقایسه با CNG مزیت کمتری برای استفاده در خودروهای شخصی داشته باشد.

*توسعه صنعت اتوگاز در کشور یک بازی برد-برد برای مردم، دولت و بخش خصوصی است

اولین گام برای افزودن LPG به سبد سوخت کشور اصلاح قیمت آن است. قیمت LPG باید به گونه‌ای افزایش یابد که تناسب آن با قیمت CNG و بنزین برقرار شود. در صورت اصلاح قیمت بخش خصوصی حاضر خواهد بود که زیرساخت‌های توسعه LPG از احداث جایگاه‌ها تا دوگانه‌سوز کردن خودروها را انجام دهد و بدین صورت اصلا لازم نیست دولت برای توسعه اتوگاز در کشور هزینه‌ای را متقبل شود.

در مجموع طرح اتوگاز در کشور یک طرح برد- برد است، زیرا از طرفی با افزایش قیمت داخلی LPG درآمدهای ریالی دولت افزایش می‌یابد و از طرفی دیگر با صادرات گازوئیل و بنزین معادل درآمد ارزی دولت افزایش می‌یابد. کمتر بودن قیمت LPG نسبت به بنزین در داخل کشور باعث می‌شود که مردم هزینه کمتری بابت استفاده از این سوخت پرداخت کنند و از طرفی مانند CNG هزینه استهلاک موتور خودرو را در پی ندارد.

همچنین جایگزینی LPG به جای گازوئیل در ناوگان حمل و نقل عمومی به کاهش آلودگی محیط‌زیست کمک می‌شود. با اصلاح قیمت بخش خصوصی برای احداث جایگاه‌ها اقدام می‌کند و بدین صورت تولید و اشتغال رونق پیدا می‌کند. ببینید با یک اقدام کارشناسی می‌توان به همه این دستاوردها رسید، ولی در حال حاضر ما حجم قابل توجهی از LPG تولیدی را در خطوط لوله می‌سوزانیم.

* صنایع پایین‌دستی پتروشیمی با کمبود مشتقات پروپیلن مواجه هستند

فارس: درباره استفاده از LPG به عنوان خوراک واحدهای پتروشیمی چه ملاحظاتی مطرح است؟

بیگی‌نژاد: سناریو سوم استفاده از LPG، احداث واحدهای PDH و تولید پروپیلن موردنیاز کشور است. در حال حاضر صنایع پایین‌دستی پتروشیمی با کمبود مشتقات پروپیلن به خصوص پلی‌پروپیلن مواجه هستند و این موضوع باعث ایجاد رقابت‌های شدید در بورس کالا بین واحدهای پایین‌دستی و افزایش قیمت مواد اولیه شده است. طبق آمار در سال 96 ما بیش از 500 میلیون دلار مشتقات پروپیلن وارد کشور کردیم در حالی که می شود، در میان مدت بجای سوزاندن LPG در خط لوله، برای احداث واحدهای PDH اقدام کنیم.

تولید پروپیلن از پروپان در واحدهای PDH باید در اولویت وزارت نفت قرار گیرد. هرچند اخیراً وزارت نفت طرحی برای تولید و انتقال پروپیلن در کشور تدوین کرده است، اما متاسفانه این طرح بدون پشتوانه کارشناسی است و در یک جمله یک طرح پُرهزینه و کم‌بازده است که اجرای آن منجر به تکرار تجربه شکست‌خورده خط اتیلن غرب خواهد شد.

به طور قطع استفاده از LPG در صنایع پتروشیمی و تکمیل زنجیره پروپیلن در کشور بیشترین مزیت اقتصادی و اشتغالزایی را به همراه دارد و وزارت نفت و شرکت ملی پتروشیمی در این حوزه باید بر مبنای مطالعات کارشناسی برنامه‌ریزی کنند. اما نکته اصلی اینجاست که احداث یک واحد PDH یک فرآیند زمانبر است و شاید حدود 6 تا 8 سال طول بکشد، پس در این مدت باید چه کرد؟ اینجاست که بنده می‌گویم برای استفاده از ظرفیت LPG در کوتاه مدت و بلندمدت باید برنامه مشخص وجود داشته باشد و همه این موارد را در نظر گرفته شود.

*ضرورت تدوین برنامه راهبردی برای استفاده بهینه از LPG

فارس: اگر ممکن است درباره طرح جامع استفاده از LPG توضیح دهید. چه ملاحظاتی باید در نگارش این برنامه و طرح در نظر گرفته شود؟

بیگی‌نژاد: ببینید بهم ریختگی تصمیم‌گیری‌ها در وزارت نفت درباره موضوع LPG به راحتی قابل مشاهده است. از طرفی حدود 1.5 میلیون خودرو به صورت غیررسمی از LPG استفاده می‌کنند و حاضر نیستیم آنها ساماندهی کنیم. از طرف دیگر حجم زیادی از LPG را در خط لوله می‌سوزانیم و شرکت‌های تابعه وزارت نفت هم قضیه را به هم پاس‌کاری می‌کنند. وزارت نفت باید سریعاً این موضوع را تعیین تکلیف نماید از هدررفت سرمایه های این ملت جلوگیری کند.

به اعتقاد من استفاده از LPG هم در صادرات و هم در خودروها و هم در واحدهای پتروشیمی باید موردتوجه وزارت نفت قرار بگیرد. باید میزان واردات مشتقات پروپیلن به کشور بررسی شود و نیازسنجی شود که ما در آینده چقدر به مشتقات پروپیلن نیازمند هستیم. از طرفی در صورت تحویل پروپان به احداث واحدهای PDH باید برای احداث واحدهای مصرف‌کننده بوتان LPG هم برنامه‌ریزی شود. حجم اضافی بوتان مازاد را می‌توان در طرح‌های پتروشیمی دارای مصرف اتان برنامه‌ریزی و در میان مدت به مواد پتروشیمی تبدیل نمود. همچنین تجربه کشورهای مختلف نشان می‌دهد که می‌توان ترکیبی از LPG به صورت 80 درصد بوتان و 20 درصد پروپان را به عنوان سوخت ناوگان اتوبوس‌ها مصرف کرد.

نکته دیگر ناظر به حجم تولید LPG در سال‌های آینده است. لذا این موضوع مهم است که آیا در سال‌های آینده ما با افت فشار تولید گاز در پارس جنوبی مواجه خواهیم شد یا خیر و تدابیر وزارت نفت در این حوزه چیست. مثلاً این موضوع مهم است که ما تا 15 سال آینده در سه سناریو بدبینانه، حالت عادی و خوشبینانه چه مقدار LPG تولید خواهیم کرد. لذا بحث LPG باید در قالب سند جامع انرژی تعیین تکلیف شود.

میزان استفاده از هیدروکربن LPG در صادرات، خودروها و پتروشیمی‌ها نیز محل بحث است. بر فرض اگر متوسط تولید 15 سال آینده LPG کشور حدود 10 میلیون تن باشد چه مقدار آن باید در پتروشیمی‌ها و خودروها و صادرات مصرف شود. اصلا ممکن است با انجام بررسی‌ها به این نتیجه برسیم که دیگر خام‌فروشی LPG به توجه به نیاز داخلی از اولویت خارج است. لذا تصمیم‌گیری درباره سناریوهای مصرف LPG نیازمند بحث کارشناسی است و نباید به صورت دستوری و سلیقه‌ای با این ماده با ارزش برخورد کرد.

ما در کمیسیون انرژی حتما پیگیر هستیم که وزارت نفت درباره تعیین تکلیف استفاده از این سوخت بر روی ریل کارشناسی قرار بگیرد تا بدین صورت بیشترین منافع نصیب کشور شود.

مصاحبه از: سیداحسان حسینی

انتهای پیام/ب

اخبار مرتبط

پر بازدید ها

پر بحث ترین ها

بیشترین اشتراک

بازار

اخبار کسب و کار