جوایز ادبی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم از سکه افتادند و تشویق‌های آنها به وجه نقد تغییریافت. این در حالی است که کم شدن حمایت‌ها و تشویق‌ها، میزان اشتغال به حرفه نویسندگی را تحت تأثیر جدی قرار می‌دهد.
به گزارش مشرق، جوایز ادبی در زمانه ما کم‌رمق و بی‌حال‌اند؛ در حالی که روزگاری، مهم‌ترین مشوق برای نویسنده‌ای که کاری جز تالیف ندارد، همین تشویق‌ها و حمایت‌هاست. به عبارتی، رونق جوایز ادبی باعث گرمی بازار ادبیات هم می‌شود.
در این گزارش، نگاهی موشکافانه به اصل جایزه و ارزش و اعتبار مالی آن داشته‌ایم. اینکه در دوران اوج‌گیری جوایز ادبی تا به امروز چه بر میزان جایزه‌ها گذشته است. همچنین نیم‌نگاهی هم به معتبرترین جوایز ادبی جهان انداخته‌ایم تا بدانید آنها چه مشوق‌هایی را در قالب چه میزان جایزه تدارک دیده‌اند.
بیشتر بخوانید:
انتشار ۱۰۰۰عنوان کتاب دفاع مقدسی در سال امتیاز نیست! / یکی مرد جنگی بِه از صد هزار
آمار ارائه شده در این گزارش بر اساس آنچه «خانه کتاب و ادبیات ایران» متولی برگزاری جشنواره‌ها و جوایز ادبی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده، مستند است.
* بررسی دولت به دولت جوایز؛ از «اصلاحات» تا «عدالت و مهرورزی» و «تدبیر و امید»
مجموعا طی دولت‌های نهم و دهم از سال ۸۴ تا خرداد ۹۲ نزدیک به ۱۸ هزار قطعه سکه بهار آزادی به برگزیدگان جشنواره‌ها و جوایز ادبی اعطا شد. (هدایایی که معادل سکه بهار آزادی به صورت نقدی به برگزیدگان اعطا شده است در آمار ذیل نام سکه بهار آزادی ارائه شده است. البته تعداد اینگونه جوایز نقدی اندک است و دلیل این امر هم بی‌ثباتی سکه عنوان شده است.)
در دولت هفتم و هشتم (اصلاحات) بسیاری از جوایز ادبی رونق چندانی نداشت و جوایزی چون «گام اول»، «جلال آل احمد»، «کتاب فصل» و «خلیج فارس» ابتکار دوره نهم و دهم بود، اما جایزه «پروین اعتصامی» و «نقد» که در دوره اصلاحات آغاز شد، تنها شاهد برپایی یک دوره بود. بنابراین، تعداد سکه‌های اهدایی آن قابل اعتنا نیست.
تعداد سکه‌های اهدایی جایزه کتاب سال از سال ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ افزایش یافت. تعداد سکه‌هایی که به برگزیدگان در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران اهدا می‌شد، ۲۲ سکه بهار آزادی بود، اما در دولت محمود احمدی‌نژاد این میزان به ۵۰ سکه یعنی بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافت.
آنچه عنوان شد پیشینه جوایز ادبی در دولت نهم و دهم و بعضاً هشتم بود، اما از این بخش به بعد قرار است درباره جوایز ادبی در دولت تدبیر و امید (یازدهم و دوازدهم) صحبت شود.
* ادغام موسسات و راهی برای دیده شدن جوایز ادبی
در سال پایانی دولت دوازدهم، موسسات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادغام شدند و سه موسسه خانه کتاب، موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان به نام موسسه فراگیر «خانه کتاب و ادبیات ایران» نام گرفتند و فعالیتشان را آغاز کردند.
با این ادغام که برخی از آن به عنوان «جراحی بزرگ» یاد می‌کنند، جوایز ادبی هم به زیرمجموعه این موسسه واحد منتقل شد. از این رو زین پس متولی برگزاری جوایز ادبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این موسسه مادر خواهد بود.
در کنار جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، جایزه ادبی پروین اعتصامی، نقد کتاب، جایزه جلال آل احمد، شعر فجر و ملک الشعرای بهار هم زیر یک چتر واحد به مسئولیت موسسه فعالیت می‌کنند که احتمالا این تجمیع بتواند جوایز را از بی‌رمقی خارج کند؛ چرا که تمرکز بر جشنواره‌ها ذیل یک موسسه بزرگ‌تر و توانمندتر خواهد بود.
* مروری بر دوره‌های جوایز از دو دولت گذشته تا امروز
کتاب سال جمهوری اسلامی، جایزه نقد کتاب و جایزه پروین اعتصامی پیش از دولت نهم پایه‌گذاری شده‌اند. جشنواره نقد و جایزه پروین اعتصامی تنها یک دوره در دوره اصلاحات برنامه داشت و باقی آن در دولت نهم و دهم بود. جشنواره شعر فجر هم سال ۸۵ اولین دوره خود را برگزار کرد و دوره چهاردهم آن سال ۹۸ برپا شد.
جایزه جلال آل‌احمد از سال ۹۳ در دور هفتم به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان رسید تا آنها هفتمین دوره را در سال ۹۳ با دولت تدبیر و امید آغاز کنند. اکنون این جایزه در دوره سیزدهم خود است.
شعر فجر نیز از سال ۹۳ به همت بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در دولت حسن روحانی به دوره نهم رسید و امسال قرار است پانزدهمین دوره آن برگزار می‌شود.
جایزه پروین اعتصامی، دوسالانه است و در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی فصل خاصی برای آن تعیین نشده است، اما در این چند سال در تابستان برپا می‌شد و امسال نهمین دوره آن برگزار می‌شود که احتمالا تا پایان سال برگزار شود. این جایزه از دور ششم یعنی سال ۹۴ به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان محول شد.
جایزه ملک الشعرای بهار نیز ویژه طرح‌های انجمن‌های ادبی معمولا در بهار هرسال برگزار می‌شد که امسال سومین دوره آن باید برگزار شود. در بهار به دلیل شرایط موجود برپا نشد، اما احتمالاً به شکل مجازی برگزار می‌شود.
* کم‌رمقی جوایز ادبی با کاهش جوایز/ از سکه به کارت هدیه رسیدیم!
اما میزان جوایزی که از سال ۹۲ در دولت حسن روحانی به جوایزی چون کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، جلال آل احمد، نقد کتاب، پروین اعتصامی، شعر فجر، ملک الشعرای بهار، خلیج فارس و کتاب و رسانه اهدا شده چقدر است؟
باید اضافه کرد که در جایزه کتاب سال در بخش تالیف میزان ۷۰ میلیون جایزه اتخاذ شده، اما در بخش ترجمه ۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. (معادل)
در همین جایزه کتاب سال در بخش شایسته تقدیر تالیف و تصحیح ۱۵ میلیون تومان و ترجمه ۱۰ میلیون تومان جایزه اعطا می‌شود.
در جایزه نقد کتاب هم فرد برگزیده ۴ میلیون تومان و شایسته تقدیر ۲ میلیون تومان دریافت می‌کند.
در جشنواره کتاب و رسانه نیز فرد برگزیده ۲ میلیون تومان و شایستگان تقدیر هر کدام یک میلیون تومان و تجلیل ویژه ۲ و نیم میلیون جایزه دارد.
در جدول مقابل جایزه منطقه‌ای کتاب سال عنوان شده متغیر و توضیح آن که با توجه به منطقه و نوع ارز جایزه متفاوت است.
گفتنی است، آخرین جایزه گام اول در سال ۹۲ و در دوره هفتم به کار خود پایان داد و استمرار نیافت، ولی جواد محقق آخرین دبیر آن بود.
جایزه پروین اعتصامی میزان جایزه مصوب و مشخصی ندارد و از سوی دبیر هیات امنا که معاون وزیر ارشاد است پیشنهادی ارائه می‌شود (اعضای هیات امنا هم متشکل از نمایندگان شورای بانوان چند وزارتخانه هستند). با پیشنهاد دبیر جوایز تعیین می‌شود.
نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل موسسه وقت خانه کتاب در نشست خبری سی و ششمین دوره جایزه جهانی کتاب سال گفته بود: «با توجه به وضعیت اقتصادی کشورمان جایزه کتاب سال را از حالت سکه به نقدی تغییر خواهیم داد و به این سمت پیش خواهیم رفت که به جای اهدای سکه، معادل ریالی اهدا کنیم. نوسان قیمت سکه در ایران بسیار است، باید به سمتی برویم که جایزه را نقدی کنیم. آیین‌نامه کتاب سال در این خصوص دچار اصلاحات شده است و در صددیم آیین نامه را مصوب کنیم تا هر سال با همکاری هیأت علمی و دبیر مبلغ جایزه پیش بینی و مصوب شود.»
میزان جایزه شعر فجر نیز از سال ۹۳ تغییر کرد. جایزه جلال آل احمد با ۱۱۰ سکه تا آن زمان گران‌ترین جایزه ادبی کشور شمرده می‌شد اما با اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت، این جایزه از سکه افتاد و ارزان شد و میزان جوایزش به ۳۰ سکه تقلیل یافت. در همان زمان علی جنتی وزیر ارشاد وقت به فارس گفته بود: ۱۱۰ سکه زیاد بود!
در این راستا همایون امیرزاده مشاور علمی فرهنگی و مدیریتی معاونت امور فرهنگی با اشاره به یکی دیگر از مصوبات این کارگروه گفته بود: پیشنهاد همسان‌سازی جوایز ادبی و اختصاص ۳۰ سکه به هر یک از برگزیدگان و ۱۰ سکه به تقدیرشوندگان به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه و مورد موافقت قرار گرفت.
از سال ۹۲ یعنی از زمان استقرار دولت حسن روحانی تاکنون جوایز معتبر هدایای خود را به وجه نقد تقلیل داده‌اند؛ مثل جایزه جلال آل احمد و شعر فجر! این در حالی است که بخش مهمی از اعتبار جشنواره به میزان جوایز آن برمی‌گردد.
مثلا در دور هشتم جایزه ادبی پروین اعتصامی به نفر برگزیده معادل ریالی ۱۲ سکه و به شایسته تقدیر معادل ریالی ۴ سکه اهدا شد.
از دور دوازدهم شعر فجر هم معادل ریالی جای سکه‌ها را گرفت. به شکلی که نفر برگزیده معادل ریالی ۳۰ سکه و شایسته تقدیر معادل ریالی ۱۰ سکه را دریافت کرد؛ این اتفاق تا جایی رسید که در دور چهاردهم جشنواره بین‌المللی شعر فجر به نفر برگزیده ۶۰۰ میلیون رسال و شایسته تقدیر ۱۵۰ میلیون ریال اهدا شد.
در ادامه جدولی از جوایز ادبی از سال ۹۲ تا ۹۹ را ملاحظه کنید:
* نگاهی به جایزه مخصوص اهالی رسانه: این جایزه هم آب رفت!
در پانزدهمین دوره جشنواره کتاب و رسانه که سال ۹۵ برگزار شد ۳۰ نفر برگزیده و تقدیری معرفی شدند که به برگزیدگان جمعا ٢٧ قطعه سکه تمام بهار آزادی، ٦ عدد نیم سکه و ٧ عدد کارت هدیه ٢٠٠ هزار تومانی اعطا شد.
جشنواره کتاب و رسانه هم هر چند جایزه ادبی محسوب نمی‌شود اما از سوی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد برگزار می‌شود که در ادامه می‌خوانید:
در شانزدهمین دوره که سال ۹۶ برگزار شد تعداد برگزیدگان و تقدیری‌ها ٣٣ نفر بود که جمعا ٢٩ سکه تمام بهار آزادی، ١٠ نیم سکه و ٢ عدد ربع سکه اهدا شد.
در هفدهمین دوره که سال ۹۷ برپا شد، تعداد برگزیدگان و تقدیری‌ها ٢٤ نفر بود که جمعا ٥٧ میلیون اهدا شد.
هجدهمین دوره کتاب و رسانه هم سال پیش برگزار شد که تعداد برگزیدگان و تقدیری‌ها ٢٦ نفر بود و جمعا ٣٦ میلیون تومان اهدا شد.
روند کاهشی جوایز در جداول منتشر شده بالا از سال ۹۲ کاملا مشهود است.
حالا به این نکات توجه کنید: جایزه کتاب سال در ایران، نخستین بار در سال ۱۳۳۴ به پدیدآورندگان ۱۱ کتاب برگزیده‌ای اهدا شد که در سال ۱۳۳۲ منتشر شده بودند. روند اعطای این جایزه از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۲ به علت وقوع انقلاب متوقف شد. در سال ۱۳۶۱ دوباره این موضوع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شد و در سال ۱۳۶۲ آیین‌نامه نحوه انتخاب کتاب سال توسط سیدمحمد خاتمی، وزیر وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصویب شد. از آن به بعد هر سال در دهه فجر مراسم اهدای جایزه کتاب سال برگزار می‌شود
نویسنده‌ای که سال‌ها با تلاش مستمر و انتشار کتاب‌های مطلوب در این عرصه نفس کشیده پس از سال‌ها کتابش در یکی از جوایز مثل کتاب سال برگزیده می‌شود. در گذشته برگزیده جایزه جلال آل احمد ۱۱۰ سکه دریافت می‌کرد و با همین میزان می‌توانست خانه و یا ملکی تهیه کند، اما حالا با کاستن از این جایزه که گران‌ترین جایزه کشور محسوب می‌شد، یک نویسنده با ۷۰ میلیون تومانی که معمولاً به ازای یک عمر فعالیت هنری دریافت می‌کند، چه کار می‌تواند انجام دهد؟
از سوی دیگر تبدیل هدایا از سکه به وجه نقد کمی از نشاط جریان‌های ادبی در مسیر جشنواره و جوایز کاسته و ارزش و اعتبار قلم را نزد دولتمردان پایین آورده است.
* برآوردی از جوایز اعطا شده از ۹۲ تا به امروز
در این بخش از گزارش معیار محاسبه ما قیمت روز سکه بهار آزادی یعنی ۱۴ میلیون تومان (بر مبنای قیمت هفته گذشته! سکه در بازار امروز سه‌شنبه ۲۲ مهرماه ۱۳۹۹ هر قطعه بیش از ۱۶ میلیون تومان است) در نظر گرفته شده است. با محاسبه تعداد سکه‌ها و تبدیل معادل به ریالی به سکه تعداد کل سکه در آن جایزه محاسبه شده است.
به عنوان مثال در جشنواره نقد کتاب از سال ۹۲ تا ۹۹ به شکل قطعی ۴۷ سکه بهار آزادی اعطا شده که با توجه به جمع موارد ریالی که حدود ۱۵ میلیون تومان می‌شود، این میزان نیز یک سکه محاسبه شده و مجموعا از سال ۹۲ تاکنون در بخش جشنواره نقد کتاب ۴۸ سکه ارائه شده است.
در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران هم ۴۰۰ سکه بهار آزادی و ۲۹۰ میلیون تومان هدیه نقدی پرداخت شده است که میزان محاسبه این رقم ریالی و تبدیل آن به سکه ۱۴ میلیون تومانی(۲۰ سکه) نشان می‌دهد از سال ۹۲ تا ۹۹ در کتاب سال ۴۲۰ سکه اهدا شده است.
در جایزه خلیج فارس ۸۳۹ میلیون تومان جایزه نقدی معادل ۶۰ سکه اعطا شده است.
در جایزه جلال آل احمد هم ۲۶۰ سکه بهار آزادی و رقمی بالغ بر ۲۶۰ میلیون تومان معادل ۱۹ سکه اهدا شده است یعنی مجموعا ۲۷۹ سکه اعطا می‌شود.
در جشنواره شعر فجر نیز ۱۵۵ سکه بهار آزادی و میزان ۱۵۰ میلیون تومان معادل ۱۱ سکه اهدا شده؛ یعنی مجموعا ۱۶۶ سکه اهدا شده است.
در جشنواره‌های پروین اعتصامی ۴۸ سکه و ملک الشعرای بهار ۳۴ سکه بهار آزادی اهدا شده است.
این میزان نشان می‌دهد در دولت حسن روحانی مجموعاً ۱۰۵۵ سکه اهدا شده است.
* میزان اهدای سکه‌های وزارت ارشاد به جشنواره‌ها و جوایز ادبی در دولت احمدی‌نژاد
در دولت‌های نهم و دهم اهدای سکه بهار آزادی در جوایز ادبی متفاوت است و آنچه می‌آید به تفکیک هر جشنواره است.
* با برگزاری جشنواره «گام اول» در ۶ دوره ۲۸۱ قطعه سکه بهار آزادی به برترین‌ها اهدا شده است.
* در جایزه «جلال آل احمد» ۸۸۰ سکه کامل بهار آزادی و یک نیم سکه به برگزیدگان اهدا شده است.
* در جایزه «کتاب فصل» مجموعه ۳ هزار و ۸۲۳ سکه (برخی نیم و برخی ربع بهار آزادی) به برگزیدگان اهدا شده است.
* در جایزه «پروین اعتصامی» طی چهار دوره (از دور دوم تا پنجم) هزار و ۱۶۰ سکه بهار آزادی اهدا شده است.
* در جشنواره «نقد» ۹۰۰ سکه بهار آزادی به برترین‌های این حوزه تعلق گرفت.
* جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، ۱۰ هزار و ۴۲۳ سکه بهار آزادی با احتساب سکه نیم و ربع به برگزیدگان اهدا کرده است.
* در جشنواره «خلیج فارس»، حدود ۴۹۰ سکه بهار آزادی به برترین‌ها اهدا شده است.
بر اساس گزارش خبرنگار فارس، مجموعا طی دولت‌های نهم و دهم از سال ۸۴ تا خرداد ۹۲ نزدیک به ۱۸ هزار قطعه سکه بهار آزادی به برگزیدگان جشنواره‌ها و جوایز ادبی اعطا شده است.
در این گزارش هدایایی که معادل سکه بهار آزادی به صورت نقدی به برگزیدگان اعطا شده است در آمار زیر، سکه بهار آزادی معادل‌سازی شده است. البته تعداد اینگونه جوایز نقدی اندک است، چون تهیه سکه بهار آزادی با توجه به بی‌ثباتی قیمت سکه مشکل بود، اما اعطای وجه نقد، معادل قیمت روز سکه بهار آزادی به برگزیدگان انجام شد.
تعداد سکه‌هایی که به برگزیدگان در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران اهدا می‌شد ۲۲ سکه بهار آزادی بود، اما در دوره دولت محمود احمدی‌نژاد این میزان به ۵۰ سکه می‌رسید.
هرچند در وضعیت اقتصادی کشور تهیه سکه دشوار است، اما نباید ارزش یک جایزه ادبی که باید برای آن ۳۰ سکه پرداخت شود را به شکل معادل ریالی محاسبه کرد. جایزه‌ای که طی سال‌ها از ۱۱۰ به ۳۰ سکه رسیده حالا نباید باز هم آب برود!
اما از این مقطع به بعد برسیم به مهم‌ترین جوایز معتبر جهانی در حوزه کتاب.
یکی از فراگیرترین جوایز ادبی «جایزه ملی کتاب آمریکا» است. این جایزه همه ساله در ماه نوامبر برگزیدگانش را در ٤ بخش ادبیات داستانی، ادبیات غیرداستانی، شعر و نویسندگان جوان با یک جایزه نقدی ١٠ هزار دلاری و نشان برنز مورد تقدیر قرار می‌دهد. (معادل ۳۰۰ میلیون تومان)
جایزه معتبر دیگر ادبی، «بوکر من» است که برنده شدن در آن قطعا آینده نویسنده‌اش را تضمین می‌کند. جایزه بوکر من هر سال به بهترین رمان انگلیسی‌زبان که از سوی شهروندان انگلیسی زبان یا همسو با بریتانیا نوشته شده باشد، اعطا می‌شود. ٥٠ هزار پوند جایزه فرد برنده است. (معادل حدود ۲ میلیارد تومان)
جایزه ادبی پن فاکنر، دیگر آوردگاهی است که در آن عیار آثار سنجیده می‌شود. این جایزه به همراه جایزه نقدی ١٥ هزار دلاری‌اش از سوی بنیاد فاکنر ـ که به نام ویلیام فاکنر، نویسنده برنده نوبل نامگذاری شده است ـ به بهترین نویسنده سال اهدا می‌شود؛ با این توضیح که برندگان باید تبعه آمریکا باشند. همچنین علاوه بر برنده اصلی این جایزه، چهار نویسنده که به مرحله نهایی این جایزه رسیده‌اند، هرکدام ٥٠٠٠ دلار جایزه نقدی دریافت می‌کنند. (معادل ۱۵۰ میلیون تومان)
اما برسیم به جایزه نوبل ادبیات؛ با ارزش‌ترین جایزه ادبی دنیا که فارغ از تمام مواهبش برای برنده جایزه نقدی یک میلیون دلاری نیز به همراه دارد. (معادل ۳۰ میلیارد تومان )
جایزه ادبی سروانتس بعد از نوبل با ارزش‌ترین جایزه نقدی را در اختیار برگزیدگانش قرار می‌دهد؛ جایزه‌ای بالغ بر ١٢٥ هزار یورو که از سوی وزارت فرهنگ اسپانیا و به یاد میگل دو سروانتس نویسنده اثر جاودانه دون کیشوت به نویسندگان اسپانیایی زبان داده می‌شود. (معادل ۴.۶ میلیارد تومان)
جایزه آسترید لیندگرن یکی از معتبرترین جایزه‌های ادبی در حوزه کتاب کودک است. این جایزه یکی از گران‌ترین جایزه‌های ادبیات کودک محسوب می‌شود و ۵ میلیون کرون سوئد به برگزیده خود اعطا می‌کند. در ایران شورای کتاب کودک، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سه نهادی هستند که می‌توانند نامزدهای خود را برای دریافت این جایزه اعلام کنند. (معادل ۱۸ میلیارد تومان)
جایزه ادبی پولیتزر در روزنامه‌نگاری، روزنامه‌نگاری آنلاین و ادبیات و موسیقی اعطا می‌شو. در کل جایزه پولیتزر در ٢١ بخش اعطا می‌شود که در ٢٠ بخش هر برگزیده ١٠ هزار دلار دریافت می‌کند و برگزیده بخش روزنامه‌نگاری یک مدال طلا نیز علاوه بر جایزه نقدی دریافت می‌کند. (معادل ۳۰۰ میلیون تومان)
جایزه ادبی هانس کریستین اندرسن تقریبا مهم‌ترین جایزه ادبی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان است که گاه «نوبل کوچک» خوانده می‌شود. این جایزه که هر دو سال یک بار از سوی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان در دو بخش به نویسندگان و تصویرگران اهدا می‌شود، به نام‌هانس کریستین اندرسن، نویسنده افسانه‌های کودکانه دانمارکی، نامگذاری شده است و برگزیدگان آن جایزه خود را از دست ملکه دانمارک دریافت می‌کنند.
علاوه بر جوایزی که عیار آنها برای هر نویسنده مهم شمرده می‌شود مطرح شدن نام فرد برنده در آن میدان جایزه ادبی است، چرا که جوایز مطرح شده تأثیر بسیار زیادی بر فروش و ترجمه کتاب در سطح جهان دارد.
هرچند عیار جوایز ادبی در کشور ما سیر نزولی دارد، اما به نظر می‌رسد این بخش بسیار حائز اهمیت بوده و مورد توجه مسئولان عالی رتبه فرهنگی باشد؛ چرا که هر چه از میزان حمایت‌ها و تشویق‌ها کاسته شود، اشتیاق به نویسندگی هم کمرنگ‌تر خواهد شد.
در پایان گزارش، توجه داشته باشید:
ـ ارائه گزارش از جشنواره کتاب و رسانه به معنای محاسبه جوایز آن در میان جوایز ادبی نیست و تنها گزارشی از جشنواره‌ای استکه از سوی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد برگزار می‌شود.
ـ پیش از سال ۹۲ جشنواره شعر فجر به شکل متناوب در استان‌های مختلف برگزار شده و اغلب، تقدیری معرفی کرده تا برگزیده. پس، این دوران در بررسی‌های ما نیامده است.
ـ تمام آمار استخراج شده گزارش با آمار بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و موسسه خانه کتاب سابق تطبیق داده شده است.
منبع: فارس
