به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، خطبه فدکیه دارای ابعاد و پیام‌های عمیقی است که در ادامه به بررسی ابعاد اجتماعی آن از نگاه حجت الاسلام والمسلمین علوی تهرانی پرداخته می‌شود:
نقد وضعیتِ جامعه
حضرت فاطمه (س) در خطبه فدکیه به ظهور نفاق و بی‌توجهی به اصول دینی اشاره کردند. ایشان بیان داشتند که پس از پیامبر (ص)، برخی از مسلمانان به جای پیروی از حق، به سوی شیطان گرایش پیدا کردند و این امر موجب تضعیف دین و ارزش‌های اسلامی شد. این نقد اجتماعی نشان‌دهنده آگاهی عمیق ایشان از وضعیت جامعه و نیاز به اصلاح آن است:
«و شیطان سر خویش را از مخفیگاه خود بیرون آورد، و شما را فراخواند، مشاهده کرد پاسخگوی دعوت او هستید، و برای فریب خوردن آماده‌اید، آنگاه از شما خواست که قیام کنید، و مشاهده کرد که به آسانی این کار را انجام می‌دهید، شما را به غضب واداشت، و دید غضبناک هستید، پس بر شتران دیگران نشان زدید، و بر چیزی که سهم شما نبود وارد شدید»
معرفی راه نجات از تفرقه
یکی از محور‌های اصلی خطبه فدکیه، دوری از تفرقه است. حضرت بر اهمیت همبستگی مسلمانان تأکید کردند و هشدار دادند که تفرقه می‌تواند به نابودی جامعه اسلامی منجر شود:
«.. اطاعت ما خاندان را برای نظم یافتن ملت‌ها، و امامت‌مان را برای رهایی از تفرقه، و جهاد را برای عزت اسلام، و صبر را برای کمک در به دست آوردن پاداش قرار داد»
آگاهی بخشی
حضرت زهرا (س) به مردم یادآوری کردند که باید نسبت به شرایط زمان خود آگاه باشند و در برابر ظلم و ستم سکوت نکنند. ایشان مردم را به آگاهی دعوت کردند تا بتوانند حق را از باطل تشخیص دهند:
«شما‌ای بندگان خدا پرچمداران امر و نهی او، و حاملان دین و وحی او، و امین‌های خدا بر یکدیگر، و مبلّغان او به سوی امّت‌هایید، زمامدار حق در میان شما بوده، و پیمانی است که از پیشاپیش به سوی تو فرستاده، و باقیمانده‌ای است که برای شما باقی گذارده است…»
انتقاد از غصب حق امام در خلافت
یکی دیگر از محور‌های خطبه، انتقاد از غصب حق فدک و عدم حمایت مسلمانان از اهل بیت (ع) بود. حضرت فاطمه (س) به صراحت اعلام کردند که غصب حقوق اهل بیت (ع) نه تنها ظلم است بلکه نشانه‌ای از ضعف ایمان است:
«آنچه می‌کنید در برابر چشم بینای خداوند قرار داشته، و آنان‌که ستم کردند به زودی می‌دانند که به کدام بازگشت‌گاهی بازخواهند گشت، و من دختر کسی هستم که شما را از عذاب دردناک الهی که در پیش دارید خبر داد، پس هرچه خواهید بکنید و ما هم کار خود را می‌کنیم، و شما منتظر بمانید و ما هم در انتظار به‌سر می‌بریم»
تبیین عواقب رفتار غلط امت
در این خطبه، حضرت فاطمه (س) عواقب رفتار‌های نادرست جامعه را پیش‌بینی کردند و هشدار دادند که این کار‌ها منجر به فتنه و فساد خواهد شد. ایشان تأکید کردند که مردم باید مسئولیت اعمال خود را بپذیرند:
«این کار از شما بعید بود، و چطور این کار را کردید، به کجا روی می‌آوردید، در حالی که کتاب خدا رویاروی شماست، امورش روشن، و احکامش درخشان، و علائم هدایتش ظاهر، و محرّماتش هویدا، و اوامرش واضح است، ولی آن را پشت سر انداختید، آیا بی‌رغبتی به آن را خواهانید؟ یا به غیر قرآن حکم می‌کنید؟»
برابری جنسیتی در دفاع از عقیده
خطبه فدکیه یک الگو برای دفاع از عقیده حق در جامعه است. حضرت با حضور خود، نشان دادند که نقش‌آفرینی در دفاع از امامت و مطالبه حق ایشان، جنسیت نمی‌شناسد.
خطبه فدکیه تنها یک سخنرانی تاریخی نیست بلکه دارای پیام‌هایی عمیق برای جوامع معاصر نیز می‌باشد.
حضرت فاطمه (س) با نقد وضعیت اجتماعی، دعوت به همبستگی حول محور امامت، آگاهی بخشی و انتقاد از غصب حقوق امام، الگویی برای تغییرات مثبت در جامعه‌ای ارائه دادند که از مسیر درست خود که اطاعت و تبعیت از امیرالمومنین علی (ع) است، خارج شده بود.
پیام آن روز حضرت، در حقیقت تکلیف امروز ما نسبت به امام عصر ارواحنا فداه است که بر عهده داریم.
