شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۹۹ – ۱۳:۳۴ روایت «اهداف دورههای تحصیلی» که نه کور می‌کند نه شفا می‌دهد!
دبیرکل کانون تربیت اسلامی می‌گوید: «اهداف دورههای تحصیلی که در سال 97 و بر اساس سند تحول بازنگری و تصویب شده است، یک چیز گِرد نسبی‌گرایانه است که نه کور می‌کند و نه شفا می‌دهد! در اهداف دورههای تحصیلی ولایت فقیه حذف شده، به جای امامان کلمه پیشوایان دینی و به جای اسلام، از کلمه دین استفاده شده است».
خبرگزاری فارس ـ گروه آموزش و پرورش: شب گذشته در برنامه تلویزیونی پرسشگر که به دلایل عدم اجرا شدن سند تحول آموزش و پرورش از سوی محمود فرشیدی وزیر اسبق آموزش و پرورش و محمدمهدی زاهدی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس پرداخته شد؛ در این برنامه، محمود فرشیدی به موضوعی اشاره کرد که موضوع بسیار مهمی در دستگاه تعلیم و تربیت محسوب می‌شود و نیازمند پاسخ دهی مسؤولان دارد.
فرشیدی به 5 دلیل عدم اجرایی شدن سند تحول اشاره کرد و یکی از این دلایل را «اجرای آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های انحرافی که با سند تقابل دارد» عنوان کرد و در توضیح آن، گفت: «اهداف دورههای تحصیلی در سال 79 نوشته شده است اما آمدند بر اساس سند تحول در سال 97، اهداف دوره های تحصیلی را دوباره نوشتند و این کار به کسانی سپرده شده است که نه تنها باور به سند تحول ندارند بلکه باور به ۲۰۳۰ دارند؛ نتیجه آن چه شده است؟ یک چیز گِرد نسبی‌گرایانه که نه کور می‌کند و نه شفا می‌دهد؛ در اهداف دورههای تحصیلی ولایت فقیه حذف شده، به جای امامان کلمه پیشوایان دینی و به جای اسلام، از کلمه دین استفاده شده است؛ در فرهنگ غربی، بهائیت هم دین است وقتی ۲۰۳۰ را منکر می‌شویم برای همین است».
وی اضافه کرد: «تولی و تبری، جهاد و شهادت، امر به معروف و نهی از منکر، حکومت دینی، روحیه سلحشوری، دفاع از کیان کشور اسلامی، انس با زبان فارسی، آشنایی با زبان عربی، احکام اقتصادی اسلام، حمایت از تولید داخلی، سیره امام خمینی(ره) و رساله عملی تقلید حذف شده است و اینها مصوب شورای عالی آموزش و پرورش است و وقتی که گفتم شورای عالی آموزش و پرورش از پس آن بر نمی‌آید، این مصداقش است».
فرشیدی در پاسخ به این پرسش که «این موارد مطلق حذف شده و جایگزین نداشته است؟»، اظهار کرد: «یک چیز کلی آمده است که نه سیخ بسوزه و نه کباب و به جای آن هم واژه‌های بی خطر آمده است؛ اهداف دورههای تحصیلی را به یک کمیسیونی ارجاع دادند؛ کسانی که آن را نوشتند برخی در کمیسیون و برخی در شورای عالی هستند. قبل از این قضیه، این افراد رسماً از ۲۰۳۰ دفاع کردند؛ کسی که باورش این است که ۲۰۳۰ خوب است، اگر به او زیرنظامی را بسپارند، اینگونه می‌نویسد».
** نگاهی به اهداف دورههای تحصیلی
اهداف دورههای تحصیلی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران مصوب نهصد و پنجاه و دومین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش د تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ است؛ در مقدمه آن آمده است: اهداف دورههای تحصیلی، تجلی اهداف آموزش و پرورش متناسب با ویژگی‌ها و شرایط سنی دانشآموزان بوده و زمینه دستیابی آنان به شایستگی‌های پایه را فراهم می‌آورد و به رشد متوازن و همه جانبه ایشان کمک می‌کند. مدیران، برنامه‌ریزان و عوامل سهمی و مؤثر در تعلیم و تربیت دانشآموزان باید در برنامه‌ریزی امور، سازماندهی فعالیت‌ها و انجام وظایف خود به گونه‌ای عمل کنند تا دانشآموزان در پایان هریک از دورههای تحصیلی به اهداف تعیین شده دست یابند. این اهداف مبتنی بر اسناد بالادستی به ویژه سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش، سند جامع علمی کشور، سند چشم‌ا نداز بیست ساله کشور، مبانی نظری و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به تفکیک ساحت‌های ششگانه تعلیم و تربیت به شرح زیر به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید:
ساحت تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی
دوره اول ابتدایی
۱ـ با صفات مهربانی، بخشندگی، دانایی و توانایی خداوند آشنا شود و احساس اطمینان و آرامش حاصل از آن را ابراز نماید.
۲ـ با شناخت روش زندگی و آموزه‌های اخلاقی پیشوایان دینی (آداب و رفتار فردی و اجتماعی، راستگویی، نظم و پشتکار)، تأثیر آن را در رفتار خود نشان دهد.
۳ـ با قرائت صحیح نماز و آیات آسان قرآن، آموخته‌های قرآنی خود را در زندگی به کار گیرد.
دوره دوم ابتدایی
۱ـ با درک مفهوم اولیه هریک از اصول دین، پذیرش و احساس تعلق خاطر خود نسبت به آن را نشان دهد.
۲ـ با مطالعه روش زندگی و آموزه‌های اخلاقی پیشوایان دینی (عزت نفس، تکریم والدین، احترام به طبیعت و دیگران، وفای به عهد) و شناخت احکام مورد نیاز، الگوهایی را برای عمل صالح شناسایی کند و در زندگی به کار گیرد.
۳ـ با قرائت صحیح و روان، درک مفاهیم عینی و انس با قرآن کریم، آموزه‌های آن را در زندگی به کار گیرد.
دوره اول متوسطه
۱ـ با شناخت کلی نظام معارف دینی و چگونگی تأثیر آن بر انتخاب‌ها و تصمیم‌ها در زندگی انسان، توانایی شکل‌دهی به هویت دینی و اخلاقی خود را کسب کند.
۲ـ با بررسی گفتار و سیره پیشوایان دینی (حق‌الناس، کرامت نفس، جدیت، قانون‌گرایی، امرار معاش، حفظ سلامت فردی، جمعی و زیست محیطی) ملاک‌هایی را برای انتخاب سبک زندگی شخصی و اجتماعی خود انتخاب و با عمل به آنها، میزان تأثیر آن را ارزیابی کند.
۳ـ با قرائت صحیح و روان قرآن کریم و تدبر در آیات موضوعی، آموزه‌های قرآنی را در زندگی به کار گیرد و به رعایت احکام مورد نیاز و اقامه نماز (فرادا و جماعت) اهتمام ورزد.
دوره دوم متوسطه
۱ـ با درک وجه استدلالی و عقلانی معارف دینی، در مواجهه با پرسش‌ها و مسائل، پاسخ‌های متقاعده‌کننده‌ای را با تکیه بر منابع و شواهد دینی ارائه کند و تأثیر آن را مورد ارزیابی قرار دهد.
۲ـ با الگوگیری از سیره پیشوایان دینی، نقش ایشان را در احیای دین و ترسیم آینده بشریت (جامعه عدل مهدوی، عدالت‌خواهی، ظلم‌ستیزی، صلح‌جویی، عمران و آبادی) تبیین کند و دلالت‌های آن را در موقعیت‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی به کار گیرد.
۳ـ با باور به ظرفیت‌های قرآن و جاودانگی دین اسلام (جامعیت، ثبات، سازگاری با فطرت، پویایی نسبت به نیازهای حال و آینده) قادر است از آن برای حل نمونه‌ای از مسایل دنیای امروز استفاده کند.
ساحت تعلیم و تربیت زیبایی‌شناسی و هنری
دوره اول ابتدایی
۱ـ با مشاهده اشیاء اطراف، پدیده‌های طبیعی، فرهنگی و هنری ساده، دریافت حسی خود و لذت حاصل از آن را به زبان هنر ابراز کند.
۲ـ با تغییر سازنده در محیط و اشیاء اطراف، قدرت تخیل، تجسم و خلاقیت خود را پرورش دهد.
دوره دوم ابتدایی
۱ـ با شناسایی و درک اهمیت عناصر زیبایی‌ساز در پیرامون خود، فضای زندگی خویش را بهبود بخشد.
۲ـ با خلق یک اثر هنری با استفاده از معیارهای زیبایی‌شناسی، قدرت تخیل، تجسم و ایده‌پردازی خود را تقویت کند.
۳ـ با شناخت اصول اولیه زیبایی‌شناسی، یک پدیده طبیعی یا اثر هنری را بررسی و چگونگی تأثیر آن را بر خود توصیف کند.
دوره اول متوسطه
۱ـ با به کارگیری اصول زیبایی‌شناسی و ارزشی، محیط زندگی خود را تغییر دهد و تأثیر آن را در بهبود کیفیت زندگی و دستیابی به آرامش روحی و روانی ارزیابی کند.
۲ـ با بهره‌گیری از قدرت تخیل، تجسم و ایده‌پردازی خود، اثر فرهنگی هنری خلق کند و ابعاد زیبایی‌شناسی آن را توصیف نماید.
۳ـ با انتخاب آثار فرهنگی هنری، آنها را بر مبنای اصول زیبایی‌شناسی و ارزشی بررسی و تأثیر آن را بر هویت خویش توصیف کند.
دوره دوم متوسطه
۱ـ با مطالعه آثار و مسایل حوزه هنر (رابطه هنر با: فناوری، اقتصاد، فرهنگ، اخلاق و…)، آنها را بر اساس اصول زیبایی‌شناسی و ارزشی، نقد و تأثیر آن را بر خود و جامعه ارزیابی کند.
۲ـ با به کارگیری قدرت تخیل و ذوق هنری، اثری فرهنگی هنری را خلق کند و آن را براساس معیارهای زیبایی‌شناسی مورد ارزیابی قرار دهد.
۳ـ با انتخاب و بررسی آثار فرهنگی هنری بر مبنای اصول ارزشی و زیبایی‌شناسی، نقش هنر را به عنوان زبان مشترک میان انسان‌ها در بستر زمان و مکان تبیین نماید.
ساحت تعلیم و تربیت زیستی و بدنی
دوره اول ابتدایی
۱ـ با شناسایی ویژگی‌ها، نیازها و توانمندی‌های جسمی ـ حرکتی خود، رفتارهای مناسب با آن را برای حفظ شادابی، ارتقای سطح سلامت و توانایی‌های بدنی خویش به عنوان امانت الهی انجام دهد.
۲- با کسب آگاهی نسبت به محیط زیست، تأثیر عملکرد خود بر محیط زندگی را بررسی کند و نتایج آن را به کار گیرد.
دوره دوم ابتدایی
۱ـ با شناسایی ویژگی‌ها، نیازها و توانمندی‌های جسمی ـ حرکتی و روانی خود، الگوی رفتاری متناسب با موقعیت‌های مختلف را انتخاب کند و سطح سلامت و شادابی خود را ارتقا دهد.
۲ـ با مشارکت در طرح‌ها و برنامه‌های بهداشت، سلامت، تفریحات سالم، تربیت بدنی و فعالیت‌های ورزشی، تأثیرگذاری آن را بر سلامت خود و دیگران مورد بررسی قرار دهد.
۳ـ با شناسایی محیط زندگی خود، تأثیر الگوی رفتاری خویش بر محیط زیست به مثابه آیات الهی را تبیین کند و عملکرد خود را بهبود بخشد.
دوره اول متوسطه
۱ـ با شناسایی معیارهای زندگی سالم، سطح سلامت جسمی، روانی، اجتماعی، معنوی خود را بررسی و روش‌هایی را برای شکل‌دهی به هویت خود انتخاب کند و به کار گیرد.
۲ـ با پذیرش مسؤولیت در قبال سلامت و بهداشت جامعه، در برنامه‌های ارتقای سلامت، تفریحات سالم و تربیت بدنی، سالم‌سازی محیط زیست (محله/ مدرسه) مشارکت کند و روش‌هایی را برای بهبود کیفیت زندگی فردی و اجتماعی به کار گیرد.
۳ـ با شناسایی معیارهای محیط زیست سالم و بررسی تأثیر الگوی رفتاری خود و دیگران بر سامانه‌های زیست محیطی محلی و منطقه‌ای، راه‌حل‌هایی را برای حفظ و بهسازی زیستگاه خود به کار گیرد.
دوره دوم متوسطه
۱ـ عوامل فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تأثیرگذار بر سلامت و توانایی جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی خود را شناسایی کند و با به کارگیری راهبردهای زندگی شایسته، به الگوی رفتاری پایداری دست یابد.
۲ـ با مشارکت در طرح‌ها و برنامه‌های بهبود سبک زندگی، تفریحات سالم، تربیت بدنی و ورزش، سالم‌سازی محیط زیست و عام‌المنفعه مسئولیت‌های خویش را نسبت به حفظ آفریده‌های خداوند و سلامت خود، خانواده و جامعه انجام دهد و میزان تأثیرگذاری آن را ارزیابی کند.
۳ـ با مطالعه مسائل و مشکلات محیط زیست در سطح ملی و جهانی و شناخت کارکرد نهادهای اجتماعی، به عنوان دوست‌دار و فعال زیست محیطی برای اصلاح و بهبود پایدار آن ایفای نقش کند.
ساخت تعلیم و تربیت علمی و فناورانه
دوره اول ابتدایی
۱ـ با بهره‌گیری از مهارت‌های پایه یادگیری پدیده‌های طبیعی و روابط ریاضی را مطالعه کند و یافته‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.
۲ـ با کسب مهارت‌های پایه فناوری، پرسشگری و خلاقیت، فرایند تولید یک محصول را تجربه کند.
دوره دوم ابتدایی
۱ـ با استفاده از مهارت‌های کار علمی و تفکر، پدیده‌های طبیعی (آیات الهی) و الگوها و روابط ریاضی را مطالعه کند و نتایج آن را برای حل مسائل روزمره زندگی به کار گیرد.
۲ـ با استفاده از مهارت‌های کار با دیگران، ایده‌ها و یافته‌های حاصل از فعالیت‌های علمی ـ پژوهشی (فردی و گروهی) را با دیگران به مشارکت بگذارد.
۳ـ با استفاده از یافته‌های علمی و فناورانه و بهره‌گیری از مهارت‌های پایه فناوری، کالاها و وسایل مورد استفاده در زندگی روزمره را بررسی و ایده‌هایی برای بهبود کیفیت و استفاده مسئولانه از منابع پیشنهاد کند.
دوره اول متوسطه
۱ـ با استفاده از راهبردهای تفکر، الگوها و روابط حاکم بر پدیده‌ها را شناسایی کند و یافته‌های خود را برای حل مسایل و توسعه علمی به کار گیرد.
۲ـ در فرایند کار مشارکتی با بررسی ایده‌ها و یافته‌های علمی ـ فناورانه یا گزاره‌های علمی و پژوهشی، دیدگاه‌های خود را ارائه و برای پاسخ به پرسشی جدید، طرح مطالعاتی و پژوهشی تهیه و اجرا کند.
۳ـ با بررسی فرایندها، قوانین، اصول علمی و فناورانه به کارگرفته شده در تولید یک محصول، روش‌هایی را برای بهینه‌سازی آن به کار گیرد.
دوره دوم متوسطه
۱ـ با تحلیل و ارزیابی الگوها و روابط حاکم بر پدیده‌های انسانی، طبیعی (آیات الهی) و حل مسایل ریاضی از مدل‌سازی برای شناخت و حل مسایل واقعی زندگی استفاده کند.
۲ـ طی یک فرایند کار مشارکتی در سطح مدرسه، ایده‌ها و یافته‌های علمی ـ فناورانه را درباره یک موضوع مطالعه و آزمایش کند و یافته‌های خود را با رعایت اخلاق علمی در سطح فرامدرسه‌ای ارائه کند.
۳ـ با بهره‌گیری از سواد فناوری و بررسی وضعیت آینده/ تحولات علمی و فناوری، ایده خود را در قالب یک طرح یا محصول ارائه کند.
ساحت تعلیم و تربیت اجتماعی و سیاسی
دوره اول ابتدایی
۱ـ با ایفای نقش خود به عنوان عضوی از گروه (خانواده، دوستان، مدرسه)،احساس تعلق خود را نسبت به گروه با رفتار همدلانه، محترمانه و مشارکت‌جویانه نشان دهد.
۲ـ با رعایت نظم و قانون در روابط خانوادگی و اجتماعی (محیط زندگی و مدرسه) وظایف خود را در قبال دیگران انجام دهد.
۳ـ با شناخت خود به عنوان یک شهروند ایرانی، تعلق خاطر خود را نسبت به وطن و نمادهای آن نشان دهد.
دوره دوم ابتدایی
۱ـ با شناخت حقوق و مسؤولیت‌های خود در زندگی خانوادگی و اجتماعی و به کارگیری رفتار سازنده و مسالمت‌جویانه، از قوانین و مقررات به صورت آزادانه و سازنده پیروی کند.
۲ـ با شناخت تغییرات محیط طبیعی و اجتماعی در گذر زمان، تأثیر آن را در زندگی خود تبیین کند.
۳ـ با کسب مهارت‌های شهروندی، نقش‌ها و وظایف خود را در قبال جامعه محلی با مشارکت در فعالیت‌ها و برنامه‌های زیست محیطی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی انجام دهد.
دوره اول متوسطه
۱ـ با مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی هویت‌ساز، نوعدوستی، ایثار و مسؤولیت‌پذیری در قبال دیگران را تجربه کند و با پرهیز از روحیه فردگرایی، توانایی تصمیم‌گیری مبتنی بر خرد جمعی خود را توسعه دهد.
۲ـ با شناخت وظایف و مسؤولیت‌های خود در قبال زیست اجتماعی، روش‌هایی برای تأثیرگذاری بر بهبود سبک زندگی اجتماعی و حفاظت از خود و دیگران در برابر مسایل و آسیب‌های اجتماعی انتخاب کند و به کار گیرد.
۳ـ با بررسی علل تکوین، تغییر و تداوم محیط طبیعی، اجتماعی، سیاسی و آشنایی با قانون اساسی و ساختار سیاسی کشور، درک خود را از روند تغییرات و تأثیرات آن بر زیست اجتماعی بیان کند.
۴ـ با شناخت شاخص‌های هویت ملی (ایرانی ـ اسلامی)، عملکرد خود را در راستای حفظ و ارتقای آن مورد بررسی قرار دهد.
دوره دوم متوسطه
۱ـ با شناخت حقوق و مسؤولیت‌های خود در زندگی اجتماعی ـ سیاسی، مسایل جامعه (مشکلات و آسیب‌های اجتماعی، زیست محیطی و…) را شناسایی کند و وظایف خود را برای حل آنها در راستای حفظ امنیت و منافع ملی، وحدت و انسجام اجتماعی انجام دهد.
۲ـ با بهره‌گیری از شیوه کنش اقناعی در تعاملات اجتماعی ـ سیاسی، مهارت گفت‌وگو و مشارکت سازنده در فعالیت‌های جمعی و مدیریت مشارکتی را تجربه کند.
۳ـ با تحلیل سازوکارهای تکوین، تداوم و تغییر زندگی اجتماعی ـ سیاسی، موقعیت مکانی/ زمانی را انتخاب کند و وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی ـ سیاسی مترتب بر آن را در سطح خانوادگی، محلی، ملی و بین‌المللی انجام دهد.
۴ـ با تحلیل و ارزیابی فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی و سیر تحول آن، روش‌هایی را برای صیانت و گسترش این فرهنگ و تعامل میان فرهنگی در سطح محلی، ملی و بین‌المللی پیشنهاد کند.
ساحت تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای
دوره اول ابتدایی
۱ـ با درک مفاهیم پایه اقتصاد (فایده، هزینه، مصرف)، روش‌های مصرف بهینه را در زندگی شخصی و خانوادگی به کار گیرد.
۲ـ با کسب مهارت‌های ساده کارآفرینی، قدرت تخیل و خلاقیت خود را برای تولید یک محصول یا خدمت به کار گیرد.
دوره دوم ابتدایی
۱ـ با شناسایی مفاهیم عمومی اقتصاد (تولید، توزیع و مصرف) و درک نقش مسؤولیت‌پذیری و انضباط مالی در فعالیت‌های اقتصادی، روش‌هایی را برای حل مسائل ساده اقتصادی شناسایی کند و به کار گیرد.
۲ـ با کسب مهارت‌های اصلی کارآفرینی، قدرت تخیل و خلاقیت خود را برای تولید یک محصول یا خدمت اجرا و نتایج آن را تحلیل کند.
۳ـ با درک مفاهیم اخلاق اقتصادی (کار و تلاش، رعایت حق‌الناس، نیکوکاری، امانتداری، پرهیز از اسراف و تبذیر)، رفتار خود در زندگی شخصی و ارتباط با دیگران را بر مبنای آن سازمان دهد و عمل کند.
دوره اول متوسطه
۱ـ با شناسایی مفاهیم اصلی اقتصاد خانواده و درک شیوه‌های مالیه شخصی (پس‌انداز و مدیریت ریسک)، مصادیق آن را در زندگی به کار بگیرد و در بهبود اقتصاد خانواده فعالانه مشارکت نماید.
۲ـ با شناخت از حرفه‌ها، مشاغل و کسب صلاحیت‌های فنی پایه در تولید و عرضه محصول، متناسب با علایق استعدادها و جنسیت، برای انتخاب مسیر شغلی آینده خود برنامه‌ریزی کند.
۳ـ با شناخت مفاهیم کلیدی رفتار اقتصادی سازنده (شکر، قناعت، تعاون، منافع جمعی، رعایت حلال و حرام و حمایت از تولید ملی)، تأثیر آنها را در امور فردی، خانوادگی و اجتماعی تحلیل کند و روش‌هایی را برای بهسازی رفتارهای اقتصادی پیشنهاد دهد.
دوره دوم متوسطه
۱ـ با درک ابعاد و روند شکل‌گیری مسائل و تحولات اقتصادی در فضای واقعی و مجازی، الگوی رفتار اقتصادی خود، خانواده و جامعه را بررسی کند و روش‌هایی برای تدبیر معاش حلال به کار گیرد.
۲ـ با شناسایی تحولات عرصه اشتغال و سرمایه‌گذاری، صلاحیت‌های حرفه‌ای خود را ارزیابی و برای کسب و کار و نقش‌آفرینی اقتصادی در آینده برنامه‌ریزی کند.
۳ـ با شناخت عمومی از بخش‌ها و سیاست‌های کلان اقتصادی و درک رفتارهای مثبت و منفی بازیگران اقتصادی در سطح ملی و فراملی تأثیر آن را بر مسائل اقتصادی جامعه تحلیل کند.
هدف فراساحتی
۱ـ با کسب مهارت‌های نوشتاری، شفاهی، ادراکی و تولیدی زبان، از این مهارت‌ها برای حل مسائل یا رفع نیازهای خود در سطح جامعه و تحلیل موقعیت‌های پیچیده بهره بگیرد.
** اهداف دورههای تحصیلی در اتاق دربسته نوشته شده است
14 آذر 1397 حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم در نشست علمی نقد و بررسی پیرامون مسائل آموزش و پرورش با عنوان سند اهداف دورههای تحصیلی اظهار کرد: «اگرچه برنامه درسی ملی به طور کامل انجام نشده است اما نویدبخش حرکت خوبی در نظام آموزشی است اما حرکت اول، اهداف است و اینکه چه توانمندی‌هایی را برای فرزندان‌مان در نظر داریم، مهم است؛ باید حساسیت در تراز پژوهشی و شخصیت‌های فرهنگی شکل بگیرد تا محتوا و اجرای برنامه درسی تابع این اهداف باشد؛ از چند بعد می‌توان این اهداف را بررسی کرد اول اینکه بر مبنای دورههای تحصیلی و ساحت‌های ششگانه تبیین شده است؛ چرا در حال حاضر مبنای اهداف بر اساس ساحت‌های ششگانه است و باید بررسی شود چرا بر اساس حوزه‌های یادگیری یازده‌گانه نیست که تبلور اهداف دورههای تحصیلی است و باید بر این مبنا باشد».
وی با بیان اینکه علاوه بر آن ۵ هدف کلان برنامه درسی شامل عقلانیت و تفکر، ایمان، رشد علمی و معرفتی و پرداختن به رشد اخلاقی و ارتقای توانمندی های عملی و معرفتی مورد توجه قرار نگرفته است، ادامه داد: «در سند اهداف دورههای تحصیلی از سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش، سند جامع علمی کشور، سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، مبانی نظری و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش اسم برده شده است اما از سند برنامه درسی ملی اسم برده نشده است؛ ضمن اینکه از ادبیات مبانی نظری تحول استفاده نشده است چراکه در آنجا بحث‌های عمیق و جدی مطرح شده است اما در اینجا بسیار محافظه کارانه و حداقلی است».
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم افزود: «در دوره اول ابتدایی در ساحت اعقادی و اخلاقی، آشنایی با آموزه‌های اخلاقی پیشوایان دینی را می خواهیم اما آیا اینکه چقدر در چارچوب رفتاری دانشآموزان تغییر ایجاد می‌شود، مهم است؟ یا در بحث سیاسی – اجتماعی هیچ اثری از ادبیات انقلاب اسلامی نیست؛ در این سند، آن نگاه بلندی که به دنبال دانش‌آموز فکور و دشمن شناس باشند نمی‌بینم و تعبیر این است در اتاق‌های در بسته و با کنار نهادن مبانی نظری تحول نوشتند و نگاه تقلیل گرایانه به دانشآموزان داشتند».
* بیش از ۵۰ جلسه به بررسی اهداف دورههای تحصیلی اختصاص یافت
چند روز بعد از این سخنان یعنی در 24 آذر سال 97، روابط عمومی و امور بین‌الملل شورای عالی آموزش و پرورش اعلام کرد: 1- در این نشست مطرح شده است که چرا اهداف بر اساس ساحت‌های ششگانه تدوین شده است؟ در حالی که باید برمبنای حوزه‌های تربیت و یادگیری که تبلور اهداف دورههای تحصیلی است، تدوین می‌شد.بر اساس برنامه درسی ملی، مصوب شورای عالی آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی موظف شده است اهداف دورههای تحصیلی را به تفکیک دورههای آموزش عمومی و متوسطه دوم و ساحت‌های تعلیم و تربیت، با استفاده از مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تهیه کند؛ ضمن اینکه بر اساس برنامه درسی ملی، ملاحظات و مفروضات اولیه در استنباط و تعیین حوزه‌های تربیت و یادگیری، ارتباط آنها با هدف کلی برنامه درسی ملی، الگوی هدف‌گذاری، شایستگی‌های پایه، همخوانی با اسناد فرادستی و هماهنگی با اصول حاکم بر برنامه بوده است.
2- در پاسخ به بی توجهی یا کم توجهی به اسناد فرادست، از جمله سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در تولید اهداف به اطلاع می‌رساند: طبق روش‌شناسی تولید اهداف که توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تهیه و در زمان بررسی موضوع در شورای عالی آموزش و پرورش مطرح شده است، برای مرجع تصویب کننده این اطمینان حاصل شده که سند تحول بنیادین، نقشه جامع علمی کشور، مبانی نظری تحول بنیادین آموزش و پرورش و برنامه درسی ملی و سایر اسناد مرتبط به طور نظام‌مند مورد بررسی قرار گرفته و بر مبنای آن اهداف تهیه شده است.
3- در زمان بررسی اهداف در شورای عالی بیش از 50 جلسه به تفکیک ساحت‌های ششگانه تعلیم و تربیت و با حضور صاحب‌نظران و اندیشمندان هر حوزه از درون و بیرون آموزش و پرورش تشکیل و نسخه نهایی تهیه و در صحن شورای عالی بررسی و به تصویب رسیده است؛ طرح این موضوع که بررسی در پشت درهای بسته انجام شده است نشان‌دهنده نا آشنایی با فرآیند بررسی و تصویب موضوعات کلان در شورای عالی آموزش و پرورش است. ضمن اینکه اهداف دورههای تحصیلی در طی فرآیند بررسی به منظور کسب نظر آحاد جامعه از طریق سایت دبیرخانه شورای عالی در اختیار عموم، به ویژه همکاران محترم آموزش و پرورش استان‌ها قرار گرفته است.
4- در بررسی اهداف باید به این نکته توجه کرد که این اهداف برای دورههای تحصیلی و تمام حوزه‌های آموزش و پرورش نوشته شده است، نه فقط اهداف برنامه درسی به همین دلیل موضوعات کلان و سیاست‌های اصلی مورد توجه بوده است؛ برخی از اهداف مطرح شده در این سخنرانی در زمره اهداف درسی و حتی موضوعات درسی قرار دارند و در بررسی اهداف برنامه درسی، حوزه‌های تربیت و یادگیری و محتواهای آموزشی باید مورد توجه قرار گیرند.
5- میزان تأثیر اهداف بر رفتار دانشآموزان به تنهایی قابل ارزیابی نیست و باید مجموعه برنامه‌ها و فعالیت‌ها و عوامل مؤثر در تربیت در این ارزیابی دخالت داده شوند؛ ارزشیابی میزان تحقق اهداف در گروی آن است که اهداف دورههای تحصیلی سنجش پذیر باشند و بتواند نظام را نسبت به میزان تحقق آن پاسخگو نگه دارد؛ بدیهی است که یکی از منابع اطلاعاتی در ارزشیابی نسبت به تحقق اهداف اطلاعاتی است که انعکاس دهنده تأثیرگذاری اهداف بر عملکرد یادگیرنده است.
** هیچ اثری از ادبیات انقلابی و اسلامی در سند اهداف دورههای تحصیلی مشاهده نمی‌شود
اول دی 1397 هم محمود فرشیدی دبیرکل کانون تربیت اسلامی طی نامه‌ای به مخبر دزفولی دبیر وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: «همانگونه که مستحضرید سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش با تکیه بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی مبتنی بر آرمان‌های بلند نظام اسلامی تدوینگر راه برون‌رفت و پرهیز از الگوهای وارداتی و چالش‌های نظام آموزشی است. اگرچه پس از حدود هفت سال از تصویب سند مذکور در آن شورای محترم و تأییدات و تأکیدات مقام معظم رهبری، هنوز آنچنان که انتظار می‌رفت، نشانه‌هایی از اجرای آن در مدارس کشور به صورت عینی به چشم نمی‌آید. گذشته از این بی توجهی در اجرای سند، تصویب برخی زیرنظام‌ها به ویژه تصویب سند اهداف دورههای تحصیلی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی که مغایر با اسناد و مدارک بالادستی می‌باشد نیز نگران کننده است زیرا اهداف دورههای تحصیلی باید بر اساس ساحت‌های تعیین شده در سند تحول بنیادین و همچنین اهداف کلان برنامه درسی شامل تعقل، ایمان، علم، عمل، اخلاق و عرصه‌های ارتباطی به صورت بهم پیوسته و با محوریت ارتباط با خدا تبیین و تدوین می‌گردید.
حال آن که در اهداف دوره های تحصیلی که در اردیبهشت ماه سال 1397 توسط شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب رسیده است، ضمن بی توجهی به بسیاری از اسناد بالادستی، نوعی نگاه تقلیل‌گرایانه و محافظه کارانه نیز وجود دارد و هیچ اثری از ادبیات انقلابی و اسلامی در آن مشاهده نمی‌گردد. طبعا این اهداف نمی‌تواند پرورش دهنده انسانی مسؤول در طراز و معیار نظام اسلامی باشد و کانون تربیت اسلامی برحسب وظیفه خود، این تعارض را به اطلاع مسؤولان عالی رتبه وزارت آموزش و پرورش رسانیده است؛ همچنین کانون با دعوت از مسؤولین آن وزارتخانه، به نقد و بررسی این سند مصوب اهداف با حضور کارشناسان و تعدادی از فرهنگیان و دانشجومعلمان پرداخته است که گزارش آن به پیوست تقدیم می‌شود. لهذا با توجه به مسؤولیت سرنوشت‌ساز آن شورای محترم در صیانت از نظام تعلیم و تربیت، موضوع جهت استحضار آن شورا و هرگونه اقدام مقتضی منعکس می گردد. از بذل توجه حضرتعالی و آن شورای محترم تشکر می‌شود».
* سند اهداف دورههای تحصیلی از کفایت و دلالت صریح و لازم برخوردار نیست
سوم دی 1397 حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس در خصوص نقدهای مطرح شده به سند اهداف دورههای تحصیلی و پاسخی که شورای عالی آموزش و پرورش مطرح کرده است، اظهار کرد: «اولا تشکر می‌کنیم از دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش که به آن نقدی که مطرح شد، توجه کردند ولی نکته دوم این است پاسخی که دادند به هیچ وجه قانع کننده نیست و در حقیقت یک نقد پژوهشی و مبتنی بر استدلال را با یک توضیح حقوقی سعی کردند، جواب دهند؛ عرض بنده این نبود که اهداف دورههای تحصیلی در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب نشده است بلکه متنی که آنجا به عنوان پیشنهاد اولیه ارائه شده است، دارای اشکالات اساسی بوده است؛ اینکه مطرح می‌کنند ۵۰ جلسه کارشناسی برگزار کردند، ممکن است ۱۰۰ جلسه برگزار شود اما چارچوب و روند قابل دفاعی نباشد».
وی با بیان اینکه سند اهداف دورههای تحصیلی از کفایت و دلالت صریح و لازم برخوردار نیست، ادامه داد: «شورای عالی آموزش و پرورش توضیحی ارائه کرده است مبنی بر اینکه در برنامه درسی ملی تصویب شده که اهداف باید در قالب ساحت‌های ششگانه، تنظیم شود؛ این نکته را عرض می‌کنم که در متن برنامه درسی ملی، الگوی تعیین اهداف آمده است و در آن الگو، جدولی وجود دارد که یک بُعد آن، ساحت‌های ششگانه و یک بعد آن ۵ عنصر اساسی در اهداف شامل عقل، ایمان، علم، عمل و اخلاق است؛ در حقیقت مطلبی که در متن برنامه درسی ملی تصویب شده است را نادیده گرفتند و مطلبی که در پاورقی آن آمده است، را اصل قرار دادند؛ در حقیقت حاشیه بر متن یعنی پاورقی بر اصل ترجیح پیدا کرده است؛ حالا اینکه در اسناد حقوقی چقدر می‌توان به پاورقی استناد کرد یک بحث است ولی آن پنج عنصر اساسی در اینجا مورد غفلت قرار گرفته است پس اگر قرار است در چارچوب ساحت‌های ششگانه هدف‌گذاری کنیم، این اهداف باید بر اساس ۵ کلید واژه اساسی اهداف مصوب متن برنامه درسی ملی باشد».
حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم با بیان اینکه در هدف‌گذاری دورههای تحصیلی نباید حداقلی فکر کنیم و نباید از واژه‌های مبهم و دوپهلو استفاده کنیم. تصریح کرد: «آیا نمی‌خواهیم دانشآموزان در ۱۲ سال دوره تربیتی به یک تربیت اسلامی عمیق و در بُعد فکر و اندیشه، ایمان و باورهای‌شان دست پیدا کنند؟ آیا ما نباید به هویت ملی دانشآموزان توجه جدی کرده باشیم و هر سه ضلع هویت ایرانی، اسلامی و انقلابی را مورد توجه قرار دهیم؟ در آن متن منتشر شده به عنوان اهداف دورههای تحصیلی، در تعریف هویت ملی، این ضلع سوم اساساً غفلت شده است یعنی دو بعد ایرانی و اسلامی مطرح شده است اما هویت انقلابی مورد غفلت قرار گرفته است آیا نمی‌خواهیم نگاه دانشآموزان نسبت به کشور و جامعه یک نگاه پیشرفت‌گرا و تمدن‌ساز باشد؟ بنابراین چرا از تمدن نوین ایرانی و اسلامی و الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی در این اهداف هیچ حرفی به میان نیاوردیم».
** 13 انتقاد به اهداف تدوین شده دورههای تحصیلی
به رغم مطرح شدن این موارد، اما خبری از تغییر و تحول در اهداف دورههای تحصیلی نشد تا اینکه 22 اردیبهشت امسال، حجت‌الاسلام والمسلمین همایون صدوقی سرپرست وقت معاونت طراحی و تولید بسته‌های یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در نشست «نقد و بررسی اهداف دورههای تحصیلی» اظهار کرد: «بعد از مدت‌ها در این جلسه مقرر است به صورت رسمی وارد بحث‌های تحولی اساسی و مهم در طراحی دوره‌ها شویم؛ به این ترتیب تکلیفمان در چارچوب‌ها روشن و مشخص می‌شود که اهداف مصوب را برای طراحی دوره مبنا قرار دهیم یا خیر؛ علاوه بر این، حوزه‌های تربیت و یادگیری نیز برای رسیدن به اهداف نمی‌توانند به اهداف دوره بی‌توجه باشند؛ اکنون مشغول تهیه پیش‌نویس اهداف دورههای تحصیلی هستیم لذا باید نقطه کانونی آن یعنی اهداف طراحی دوره‌ها، درست طراحی شود؛ به عقیده کارشناسان این معاونت، اهدافی که به تصویب رسیده اگر چه ادعا می شود بر اساس سند تحول است ولی با توجه به مفاهیم انقلابی و سه هویت اسلامیت، انقلابی‌گری و ملیت مندرج در سند تحول، متاسفانه روح انقلابی را در این اهداف نمی‌بینیم. اسلامی بودن هم به صورت شفاف نیست مگر در ساحت اعتقادی ولی در سایر ساحت‌ها وجود ندارد».
وی اضافه کرد: «نکته بعدی اینکه اگر چه ادعا می‌شود بر اساس اسناد تحولی نگاشته می‌شود ولی رد پای سند برنامه درسی ملی و 5 عنصر الگوی هدف‌گذاری در آن ملحوظ نشده است که باعث چالش ما می‌شود که آیا برنامه درسی ملی به عنوان یک منشور بالا دستی در حوزه برنامه‌ریزی و طراحی دوره اگر قرار است مد نظر باشد، رکن آن هدف است یا خیر؟؛ رویکرد فطرت گرایی توحیدی در برنامه درسی ملی نکته سومی است که در این اهداف لحاظ نشده است. اهداف فقط بر اساس ساحت‌ها نوشته شده و متأسفانه این ساحت‌ها در حوزه هدف نویسی درهم تنیده شده نیستند و همدیگر را تحت پوشش خاص قرار نمی دهند و لذا اهداف جدا از یکدیگر است و هیچ پیوند ارگانیک و مشخصی بین آنها نیست؛ همچنین ارتباط افقی و عمودی آنها شفاف نیست».
حجت‌الاسلام والمسلمین صدوقی ادامه داد: «ادبیات و گفتمان جاری در اهداف نوشته شده متناسب با متن سند نبوده و تنزل جایگاه داشته و نمی‌تواند هویت متعالی سند را به صورت شفاف نشان دهد؛ در بحث بیانیه ارزش‌ها و مدرسه در افق 1404، تعمیق علاقه و پیوند با انقلاب اسلامی، قانون اساسی و ولایت فقیه، روحیه مجاهدت و ظلم ستیزی، استکبار ستیزی، دفاع از محرومان و مستضعفان و ارزش های انقلابی، وفاداری به نظام جمهوری اسلامی، اعتقاد و التزام به اصل ولایت فقیه و مردم سالاری دینی ذکر شده که در هیچ جای این سند این مفاهیم به صورت شفاف مشاهده نمی‌شود و کسانی که هدف نویسی کرده‌اند کاری به اسناد بالا دستی نداشته‌اند؛ اهداف تدوین شده متناسب با نگاه جامع و متعالی اسناد تحولی نیست و نمی‌تواند نشان دهنده اهداف آن نگاه باشد لذا گفتمان و اهداف جاری در اهداف نسبت به متن سند تحول یک هویت تنزل یافته دارد؛ در برنامه درسی ملی قلمروهایی را برای حوزه‌ها در نظر گرفته‌اند که آن قلمروها هم می‌توانست در تدوین اهداف دوره‌ها موثر باشد که آن را هم مشاهده نمی‌کنیم».
به گزارش فارس، اکنون با توجه به تأکیدات رهبر معظم انقلاب در جمع مدیران آموزش و پرورش نسبت به اهمیت سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و اینکه موضوعی چون اهداف دورههای تحصیلی ذیل سند مطرح می‌شود که جای بحث و بررسی دارد، به نظر می‌رسد که وزارت آموزش و پرورش باید در این خصوص شفاف‌سازی کرده و همچنین اهداف دورههای تحصیلی را بازنگری کرده و گزارش آن را به صورت شفاف ارائه دهد.
انتهای پیام/
اخبار مرتبط
پر بازدید ها
پر بحث ترین ها
بیشترین اشتراک
بازار 
اخبار کسب و کار 
